Door de uitzending van Zembla van 5 oktober 2016 is er onrust ontstaan over de risico’s van het spelen op kunstgrasvelden met rubbergranulaat. In dit bericht vindt u informatie over rubbergranulaat en het advies vanuit de GGD. Rubbergranulaat zijn kleine rubberen korreltjes, afkomstig van oude vermalen autobanden. Veel sporters en ouders van sportende kinderen maken zich zorgen over het risico op kanker. Eind november besteedde de NOS aandacht aan een onderzoek van de bandenbranchevereniging VACO. Ook deze berichtgeving kan hebben geleid tot ongerustheid.
PAK’s in rubbergranulaat
Gerecycled rubber bevat kankerverwekkende stoffen. De belangrijkste hiervan zijn polycyclische aromatische koolwaterstoffen, kortweg PAK’s. In het dagelijks leven komen we op verschillende manieren met PAK’s in aanraking, bijvoorbeeld via uitlaatgassen van auto’s, rook van houtkachels, sigarettenrook en gebarbecued vlees.
Gezondheidsrisico PAK’s
Sporters kunnen op drie manieren in aanraking komen met stoffen uit rubbergranulaat; via de huid, via inslikken van rubberkorrels en via inademing van stoffen in de lucht boven het kunstgrasveld. Er is in het verleden onderzoek gedaan naar de opname van kankerverwekkende stoffen in het lichaam bij het spelen en sporten op kunstgras met rubbergranulaat. Uit deze onderzoeken zijn geen aanwijzingen gekomen dat de stoffen uit het rubbergranulaat daadwerkelijk in het lichaam van de sporters worden opgenomen. Op grond daarvan menen deskundigen van zowel GGD als RIVM dat de blootstelling bij het sporten op een veld met rubbergranulaat zo laag is, dat er geen gezondheidseffecten ontstaan.
Norm rubbergranulaat
De discussie over de risico’s voor de gezondheid gaat ondertussen door. Dat komt deels door onduidelijkheid over de norm waaraan het rubbergranulaat moet voldoen. De vraag in die discussie is of rubbergranulaat een consumentenartikel, bijvoorbeeld speelgoed, is of een mengsel. De eisen die gesteld worden aan consumentenproducten met kankerverwekkende PAK zijn veel strenger dan de eisen voor mengsels. De EU is van mening dat het om een mengsel gaat.
Maatschappelijke zorgen
De GGD neemt de maatschappelijke zorgen serieus, volgt de ontwikkelingen nauwlettend en geeft zo nodig de gebruikers van de sportvelden – volwassenen en ouders van sportende kinderen – informatie en advies.
Nader onderzoek RIVM
Minister Schippers heeft het RIVM gevraagd aanvullend onderzoek te doen. Dit onderzoek loopt momenteel. Het RIVM onderzoekt twee dingen
- Bemonstering van het rubbergranulaat van honderd sportvelden, verspreid over het land. Een analyse van deze monsters moet een beeld geven van de samenstelling van rubbergranulaat.
- Wetenschappelijke literatuurstudie. Deze literatuurstudie moet een kennisoverzicht geven van de gezondheidsaspecten van rubbergranulaat.
Het RIVM denkt het onderzoek half december te kunnen afronden. We verwachten dat het onderzoek van het RIVM aanwijzingen geeft om verantwoorde beslissingen te nemen over het gebruik van kunstgras met rubbergranulaat.
Onderzoek bandenbranchevereniging VACO
De VACO heeft in november 2016 op zestig kunstgrasvelden in Nederland het rubbergranulaat onderzocht. De resultaten leveren geen nieuwe informatie voor de gezondheid op: het rubber op de velden bevat kankerverwekkende stoffen. De normen voor deze stoffen in mengsels wordt niet overschreden, maar de normen voor consumentenproducten vaak wel. Het onderzoek zegt echter niets over de daadwerkelijke blootstelling aan de rubberkorrels, en daarmee ook niets over mogelijke gezondheidsrisico’s. De GGD Rotterdam-Rijnmond wacht nu eerst de resultaten af van het RIVM-onderzoek. Met die resultaten hoopt de GGD beter in staat te zijn de resultaten van het VACO-onderzoek betekenis te geven.
Alternatieven voor rubberen korrels
Verschillende partijen denken nu na over alternatieven voor gerecycled rubbergranulaat. Alternatieven zouden kunnen zijn: kokos en kurk. Overigens kennen deze natuurlijke materialen ook nadelen, zoals kans op allergie (kokos) of schimmelvorming (kurk).
Conclusie en adviezen van de GGD
De adviezen die de GGD nu geeft, zijn gebaseerd op de huidige wetenschappelijke kennis. Als nieuw onderzoek nieuwe inzichten oplevert, past de GGD het advies zo nodig aan. Op basis van de huidige kennis heeft de GGD geen aanwijzingen dat sporten op kunstgrasvelden met rubbergranulaat tot risico’s leidt voor de gezondheid. Daarom kunnen sporters de velden gewoon gebruiken.
De GGD is het ermee eens dat er breed nagedacht wordt over alternatieven voor rubbergranulaat. Maar dringt erop aan bij alternatieven ook te kijken naar mogelijke gezondheidsrisico’s.
Lichaamsbeweging is belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. Daarom adviseert de GGD om vooral te blijven sporten. De GGD begrijpt goed dat sommige ouders zich toch zorgen maken. Als ze dat willen, kunnen ze zelf maatregelen nemen om de kans op contact met rubbergranulaat zo klein mogelijk te maken. Eenvoudige maatregelen zijn het toepassen van gebruikelijke hygiënische adviezen. Daardoor is het mogelijk intensief en langdurig contact met rubbergranulaat te vermijden:
- Neem een douche na het sporten, en trek daarna schone kleren aan;
- Klop sportschoenen en –kleding buiten uit;
- Maak open wonden of schaafwonden goed schoon en dek ze af vóór het spelen op het veld;
- Zorg ervoor dat kinderen de korrels niet in hun mond krijgen.