16 maart vorig jaar moesten sportverenigingen verplicht hun hekken sluiten. De maanden daarna volgden versoepelingen, aanscherpingen en opnieuw strenge beperkingen elkaar in rap tempo op. Hoe gaat het, bijna een jaar verder en nog steeds met flinke beperkingen, met de Rotterdamse sportverenigingen? Gert-Jan Lammens, directeur van Rotterdam Sportsupport, neemt ons mee in de wereld van sportverenigingen.
Hoe ziet het sporten bij sportverenigingen er op dit moment uit?
In grote lijnen als volgt: Kinderen t/m 17 jaar mogen buiten in teamverband sporten. Binnen sporten is niet toegestaan. Volwassenen mogen buiten alleen of met z’n tweeën sporten op anderhalve meter afstand. Publiek is niet toegestaan en kantines zijn gesloten. En er gelden uitzonderingen voor topsport. Het grootste deel van de verenigingen doet op dit moment dat wat mag binnen de gestelde kaders en boort de nodige creativiteit aan om toch in verbinding te blijven met hun leden en vrijwilligers.
En dit alles natuurlijk met inachtneming van de avondklok vanaf 21.00 uur. Klik hier voor uitgebreidere informatie over de maatregelen voor sportverenigingen.
Hoe gaat het met de Rotterdamse sportverenigingen?
Clubs blijken in iedere fase van het virus bijzonder veerkrachtig. Ze zijn inventief en vrijwilligers leveren ongekende inzet om het sporten veilig en verantwoord mogelijk te maken. Veel verenigingen maken momenteel gebruik van de ruimte die er is om jeugd in beweging te houden. Het aanbod voor volwassenen en specifieke doelgroepen is wisselend, hier zit dan ook onze grootste zorg.
Er zijn ook verenigingen die het heel moeilijk hebben. Bijvoorbeeld met het online blijven betrekken van leden en vrijwilligers. Of verenigingen die voor hun exploitatie afhankelijk zijn van horeca-inkomsten, sponsoren en evenementeninkomsten. Wij ondersteunen deze clubs intensief en verbinden ze onderling of zorgen voor inspiratie van buitenaf. Er zijn op dit moment gelukkig nog nauwelijks signalen dat verenigingen gaan omvallen in Rotterdam. Dat heeft naast de landelijke steunmaatregelen ook te maken met de steun vanuit Rotterdam. Verenigingen die voor corona vitaal waren, worden – indien nodig – financieel ondersteund vanuit het Steunfonds Vitale Verenigingen van de gemeente Rotterdam.
Tegelijkertijd is het een enorm uitdagende tijd die veel vragen oproept en naarmate het langer duurt steeds nijpender wordt. In 2020 hebben we als Rotterdam Sportsupport ruim 1000 hulpvragen van clubs beantwoord waaronder ruim 600 vragen over corona. We hebben met 219 van de 350 verenigingen zeer regelmatig contact; uit contactmomenten filteren we de terugkerende thema’s en hier passen we onze ondersteuning en informatievoorziening continu op aan.
Hoe ervaren verenigingen deze tijd?
Naast het fysieke bewegen wordt het samenkomen op de club en het verenigen zeer gemist. Deze tijd vraagt veel extra en andere inzet. Zo hebben clubs veelal een coronacoördinator die toeziet op de naleving van het protocol en wordt er hard gewerkt aan alternatieve vormen van in verbinding zijn. De sport is een afspiegeling van Rotterdam dus alle smaken in de samenleving komen ook terug in de sport. Vrijwilligers zijn veelal maatschappelijk bevlogen en zetten zich niet zelden in voor kwetsbare groepen dus daardoor zitten ze er vaak reëel in. Ze willen graag sporten, maar ook alleen als het veilig en verantwoord kan. Verenigingsbestuurders hebben en voelen een enorme verantwoordelijkheid naar hun vrijwilligers en leden.
Op welke onderdelen binnen de clubs heeft corona de grootste impact?
Dit verschilt uiteraard sterk per vereniging, er zijn wel twee thema’s die eruit springen: financiën en leden. Het zal niemand verbazen dat de coronacrisis ook voor verenigingen financiële gevolgen heeft; barinkomsten vallen weg, ze lopen contributies mis, voorraden worden niet verkocht en soms haken sponsoren af. Er zijn gelukkig verschillende landelijke steunmaatregelen voor verenigingen en deze voorzien deels in de vaste lasten, desondanks teren veel clubs (flink) in op hun financiële reserves.
We zijn blij dat de gemeente Rotterdam de waarde van sportverenigingen ziet en al vroeg in de coronacrisis heeft toegezegd dat vitale verenigingen door de coronacrisis niet om mogen vallen. Met dat uitgangspunt hebben we samen met de gemeente een Steunfonds Vitale Verenigingen ingericht. Vanuit Rotterdam Sportsupport helpen we verenigingen op creatieve manieren hun kosten te drukken of hun inkomsten te vergroten. Zo kunnen clubs soms een beroep doen op fondsen, besparingen realiseren of op creatieve wijze meer geld uit de markt halen. Bij 80 procent van de clubs die we financieel scannen volgen allerlei oplossingen waarna uitkering van het steunfonds niet nodig blijkt. We roepen alle clubs op zich financieel te laten scannen voor meer inzicht in hun financiële situatie en om zo optimaal te profiteren van alle beschikbare ondersteuning. Sportbestuurders die hun club financieel willen laten scannen kunnen een e-mail naar: coronavirus@rotterdamsportsupport.nl.
Ook over het thema ‘leden’ komen veel vragen binnen. In 2020 was het aantal leden bij sportverenigingen stabiel. Mensen verlengden veelal hun lidmaatschap. Dit jaar lijkt, op basis van een kleine steekproef onder Rotterdamse clubs, het ledenaantal gemiddeld zo’n 5% terug te lopen, waarbij we ons in het bijzonder zorgen maken over afhakende volwassenen en ouderen. Gelukkig zien we ook dat het grootste deel van leden de club juist in deze moeilijke tijd blijft steunen, dat is dan weer de kracht van verenigen.
Welke risico’s zie je op lange termijn voor de sport?
Het lukt veel verenigingen het hoofd boven water te houden maar zij teren zoals gezegd flink in op hun reserves. Deze reserves stellen clubs normaliter in staat tegenvallers op te vangen, onderhoud te plegen, (duurzame) investeringen te doen of te vernieuwen. Deze krappe financiële situatie zou bijvoorbeeld ten koste kunnen gaan van sportaanbod dat niet rendabel is. Dit betreft vaak aanbod voor kwetsbare Rotterdammers waar het deelnemersgeld laag is maar wat tegelijkertijd veel inzet van vrijwilligers vraagt. Dit zou in het slechtste scenario kunnen leiden tot een verschraling van het sportaanbod voor bijvoorbeeld sporters met een beperking of volwassenen met een chronische ziekte. Dit is zeer onwenselijk voor Rotterdam. Wij roepen verenigingen die voor dergelijke keuzes staan op om contact met ons op te nemen, dan kunnen we samen zoeken naar alternatieve oplossingen en/of financiering.
Ook moet de tijd uitwijzen welke impact de coronamaatregelen hebben op de binding die leden met hun vereniging ervaren. Zo zijn er enkele clubs die spreken over zogenaamde ‘spookleden’. Leden die wel betalen maar vervolgens nergens op reageren. Ook ervaren verenigingen dat hun betrokkenheid bij de wijk afneemt en/of andersom dat de wijk minder betrokken is bij de vereniging.
Daar waar risico’s zijn, zijn vaak ook kansen. Welke kansen zien jullie?
Een crisis biedt ook kansen om duurzame veranderingen of verbeteringen door te voeren. Zo grepen al veel verenigingen de kans aan om te experimenteren met een digitale Algemene Ledenvergadering; wat naast bittere noodzaak vanwege de sluiting van sportkantines ook interessant is om jongere generaties bij de vereniging te betrekken. Ditzelfde geldt voor het organiseren van esportscompetities en het werken aan nieuwe bestuurs- en organisatievormen. Deze focusacties uit het Actieprogramma Verenigingen namen door de crisis een enorme vlucht in bewustzijn en actiebereidheid van verenigingen.
Welke acties ondernemen jullie om clubs ook na corona zo goed mogelijk te blijven helpen?
Laat ik voorop stellen dat clubs erop kunnen rekenen dat Rotterdam Sportsupport zich vol blijft inzetten voor vitale, veilige en toekomstbestendige verenigingen in de stad. In samenwerking met TomorrowLab, partners en sportverenigingen bereiden we ons voor op de verschillende kanten die het na corona op zou kunnen gaan. In het eerste scenario gaan we er vanuit dat we zodra het kan terug gaan naar ‘oude normaal’ en in een scenario 4 gaan we uit van grote en blijvende veranderingen in de samenleving. De scenario’s 2 en 3 zitten daar tussenin. We bekijken per scenario de impact op de sporter, de sportvereniging en de rol die wij Rotterdam Sportsupport kunnen spelen. Het denken in deze scenario’s helpt ons om goed voorbereid te zijn en verenigingen optimaal te kunnen blijven ondersteunen. Vrijwilligers van sportverenigingen die hierover met ons mee willen denken kunnen een e-mail sturen naar coronavirus@rotterdamsportsupport.nl.
Rotterdam Sportsupport ondersteunt verenigingen en heeft programma’s om kwetsbare Rotterdammers blijvend in beweging te brengen; zo zorgt Rotterdam Sportsupport er samen met verenigingen en partners voor dat iedere Rotterdammer sportief én maatschappelijk mee kan doen.