PAC Rotterdam wil atletiek bieden aan iedereen. Dus ook aan kinderen die lastig gedrag vertonen. Trainers leerden onder meer hoe je goed met hen omgaat.

‘Wat moet ik doen wanneer een kind in zijn woede dichtslaat en niet meer wil meedoen aan de training? Sommige trainers bij ons wisten zich geen raad met deze situatie, zo vertelden ze elkaar. Nu hebben ze geleerd in elk geval geen veroordelende houding richting het kind aan te nemen. Daarmee drijf je de zaak alleen maar op de spits. Ook al is duidelijk dat het kind ongelijk heeft, besef dat het de zaken anders ziet en op dat moment zijn eigen waarheid heeft. Wees empathisch en probeer je te verplaatsen in de gedachten van het kind. Daar bereik je vaak meer mee.’

Dat vertelt Paula Siersma. Zij is pupillencoördinator bij PAC Rotterdam. De 31 trainers van de atletiekvereniging kregen in de zomer bezoek van drie medewerkers van Rotterdam Sportsupport: twee sportpedagogen en de combinatiefunctionaris atletiek. Dat gebeurde onder de noemer ‘Training Veilig Sportklimaat voor jeugdspelers’.

Lief, maar druk
Siersma: ‘Tijdens één van de reguliere contacten met de combinatiefunctionaris, Robin Borsje, hadden wij verteld moeite te hebben met een jeugdlid. Een lief kind, maar heel erg druk. Zeker in een groep kan dat lastig zijn voor een trainer. In alle eerlijkheid hebben we Robin gezegd dat we het heel moeilijk en misschien zelfs wel onmogelijk vonden het kind te bereiken en te beïnvloeden. Dat vonden we jammer, want we willen een vereniging zijn voor iedereen. Robin heeft de kwestie aangekaart bij de sportpedagogen Ineke Kalkman en Judith van Dijk, waarna Rotterdam Sportsupport voorstelde twee avonden op bezoek te komen.’

Afstemming op leeftijd
De eerste keer kregen de trainers vooral een theoretische basis aangereikt. Uitgangspunten: ‘ken je doelgroep’ en ‘omgaan met lastig gedrag’. Kalkman: ‘Voor een trainer is belangrijk te weten wat de lichamelijke en psychische kenmerken zijn binnen een bepaalde leeftijdsgroep. Wat betekent dit voor de invulling van de training? Houd er rekening mee dat je een groep 4-jarigen tegenover je hebt of juist een gezelschap 11-jarigen. De trainers hebben ook kennisgemaakt met de vier inzichten in het trainerschap.’

Grens bewaken
Kalkmans collega Judith van Dijk vertelde de trainers over omgaan met lastig gedrag. Zij daagden de trainers uit om na te gaan wat zij als lastig gedrag ervaren. Dit kan per persoon verschillen. Voorbeelden van vragen: ‘Waar ligt jouw persoonlijke grens?’ en ‘Hoe reageer jij wanneer je lastig gedrag ervaart?’ Siersma: ‘De eerste avond was al zeer waardevol. Onze trainers zijn vrij jong, het merendeel tussen de 16 en 24 jaar. Sommigen hebben tijdens hun opleiding iets opgestoken over pedagogiek en didactiek, anderen helemaal niet. Nu kregen ze handvatten voor tijdens de trainingssituatie.’

Weglopen
Tijdens de tweede avond gingen de trainers de baan op. Ze brachten zelfbedachte oefenvormen in de praktijk. Bijvoorbeeld: verzorg een warming-up voor 8- tot 11-jarigen. Andere trainers bekleedden dan de rol van de kinderen. Zij speelden bijvoorbeeld dat ze verdrietig waren. Of dat ze boos werden omdat ze iets ‘niet eerlijk’ vonden. Na de oefenvorm kwamen de trainers telkens samen met de medewerkers van Rotterdam Sportsupport bijeen voor een evaluatie en tips.

Kalkman reflecteerde vanuit pedagogisch uitgangspunt. Hoe was bijvoorbeeld het contact tussen trainer en ‘kinderen’? Wat had de trainer kunnen doen toen een kind wegliep tijdens de uitleg? Had de trainer wellicht kunnen voorkomen dat het kind afhaakte? Combinatiefunctionaris Robin Borsje observeerde en deed voorstellen vanuit het perspectief van atletiektrainer.

Voorkom verveling
Hij zegt: ‘Ik help trainers pedagogiek te vertalen naar de atletiekbaan. Bij sommige atletiekonderdelen moet je bijvoorbeeld wachten totdat je aan de beurt bent. Onder meer bij verspringen. Zorg ervoor dat kinderen zich dan niet gaan vervelen, want verveling leidt vaak tot vervelend gedrag. Laat kinderen bijvoorbeeld een parcours lopen na een sprong.’

Tikkertje als warming-up
Borsje geeft een ander voorbeeld. ‘Je kunt als trainer tijdens de eerste minuten op de baan een lang verhaal houden, maar bij kinderen is het beter meteen te beginnen met de warming-up. Een vorm van tikkertje is hiervoor geschikt. Bij de allerjongsten kun je ‘Tikkie, jij bent hem’ doen. Bij oudere kinderen breng je er meer uitdaging en variatie in door bijvoorbeeld twee of drie tikkers aan te wijzen. Of te werken met steeds wisselende tikkers. De trainers hebben geleerd dat dit vaak een kwestie is van aanvoelen. Probeer na te gaan wat een groep kan en leuk vindt. Tijdens zo’n vorm van tikkertje kun je ook direct zien wie goed in z’n vel zit, veel energie heeft of er bijvoorbeeld geen zin in heeft.’

Belangrijk tijdens de tweede training was ook de uitvoering van ‘praatje, plaatje, daadje’. Kalkman: ‘Eerst vertelt de trainer aan de sporters wat ze gaan doen. Daarna doet hij het voor of vraagt hij aan van de sporters het voor te doen. En tot slot gaat de hele groep het doen.’

Winst
Een belangrijke les voor de trainers van PAC Rotterdam was dat een goede voorbereiding leidt tot een goede structuur van de training. ‘Daarmee bleken we veel winst te kunnen behalen’, vertelt Siersma. ‘Denk vooraf goed na over de doelgroep en over de opdrachten die het best aansluiten bij deze leden. Met een goede organisatie kun je problemen ondervangen.’

Elkaar vragen om advies
Positief is Siersma ook over de veranderde cultuur onder de trainers. ‘Vóór de twee avonden bespraken ze niet of nauwelijks problematisch gedrag van jeugdleden. Nu weten ze dat je er allemaal mee te maken kunt krijgen en dat je bij elkaar terechtkunt voor advies. In dat opzicht is er iets opengebroken binnen de vereniging.’

Meer weten?

Via de thema’s vind je hoe we jouw club kunnen helpen. De thema’s in combinatie met de veelgestelde vragen zorgen ervoor dat je snel antwoord krijgt op jouw vraag. Neem bij interesse en andere hulpvragen contact op met de gebiedsconsulent van jouw vereniging. De gebiedsconsulent of expertconsulent lost samen met jou de hulpvraag op.

Wij staan voor je klaar!

Saskia Grootens

verenigingsconsulent Overschie en Hillegersberg-Schiebroek / projectcoördinator Beweegcoach
Saskia Grootens