Wij maken gebruik van cookies om jou zo goed mogelijk van dienst te zijn. Er wordt niks persoonlijks opgeslagen of gedeeld met derden.Privacy beleid
Wat te doen bij seksuele intimidatie en/of misbruik in de sport
Het kan voorkomen dat er op je vereniging seksueel grensoverschrijdend gedrag plaatsvindt en je hier als bestuurder mee te maken krijgt. Het kan om verbaal geweld gaan, bijvoorbeeld seksistische opmerkingen of intieme vragen over het privéleven. Maar ook om lichamelijk gedrag, zoals het ongewenst opzettelijk aanraken van iemand. Leidend is vooral dat het gedrag een grens bij iemand overschrijdt en het gedrag daarmee als vijandig, vernederend of intimiderend wordt beschouwd. Dit gedrag kan van een persoon afkomstig zijn, maar ook van een groep.
Het is in het belang van het slachtoffer, vermeend dader en overige betrokkenen belangrijk dat je als bestuurslid weet welke stappen je moet zetten. Waar meld je het? Welke instanties kunnen je bijstaan? Wat is de juiste volgorde van handelen? Dat leggen we uit in het stappenplan dat je rechts op deze pagina kunt downloaden.
Structureren, stimuleren, individuele aandacht geven en regie overdragen. Dat zijn vier belangrijke kernkwaliteiten voor trainers en coaches. Tijdens deze cursus krijgen trainers handvatten om hun sporters beter te begeleiden en een inspirerende en veilige sportomgeving te creëren.
Zet jouw ervaring in om trainers beter te maken! Als trainersbegeleider ondersteun je de train(st)ers door trainingen te bezoeken en feedback te geven. Met deze training leer je de vaardigheden om jeugdtrainers te begeleiden binnen jouw vereniging.
Staat jouw hulpvraag niet tussen het aanbod op onze pagina? Voor al je overige vragen zoals bijvoorbeeld één-op-één begeleiding voor een trainer of het meelezen op jullie waarden- en normenbeleid kun je op deze pagina terecht.
Wil jij aan de slag met n teambuilding? Een respectvolle en veilige teamsfeer binnen je team en wil jij ervoor zorgen dat ieder kind in je team zichzelf kan en mag zijn? De Omarm Rotterdam vragenkaartjes zijn dan de perfecte invulling. De kaarten bieden een tool om een écht gesprek aan te knopen met sporters over hoe we op een respectvolle manier met elkaar omgaan en een ijzersterk team vormen.
Een teruggetrokken jeugdlid, kinderen die regelmatig geen gepaste of passende sportkleding hebben of structureel onder grote druk lijken te staan. Zorgsignalen op de vereniging gaan verder dan alleen fysieke klachten, zoals blauwe plekken of lichaamswonden. In deze training leer je als clubvrijwilliger zorgsignalen op een laagdrempelige wijze te herkennen.
Misdragingen op of langs het veld of in de zaal, vermoedens van seksueel misbruik of ander grensoverschrijdend gedrag. Het kan bij elke sportvereniging gebeuren, ook al heb je hier al goed beleid op. Tijdens deze training gaan we in op de verschillende vormen van grensoverschrijdend gedrag, hoe je dit herkent en hoe je vervolgens in deze situaties kunt handelen.
Eén trainersvisie voor de jeugdafdeling van je sportvereniging geeft richting en zorgt voor eenduidigheid. Hiermee gaat de kwaliteit van je jeugdopleiding omhoog. Trainers met elke een eigen visie zorgt voor verwarring en kan belemmerend werken op de ontwikkeling van sporters. In een sessie van 1,5 uur maken we met elkaar op een interactieve manier een aanzet voor de trainersvisie.
Als vertrouwenscontactpersoon (VCP) ben jij binnen de sportvereniging hét aanspreekpunt voor iedereen met vragen of zorgen over spelers, ouders of andere vrijwilligers. In deze cursus leiden we vrijwilligers op tot vertrouwenscontactpersoon (VCP) binnen de sportvereniging. We bieden twee verschillende trainingen tot VCP’er aan. Eén is gericht op verenigingen met jeugdleden en de ander op verenigingen met volwassenen leden.
Let op: de Rotterdamse aanpak Veilig Voetballen is een oud project van Rotterdam Sportsupport. Toch kun je onderstaande informatie wel als inspiratie gebruiken en onderaan handige documenten downloaden.
De Rotterdamse aanpak Veilig Voetballen hielp voetbalverenigingen bij het realiseren van een veilig sportklimaat. Het doel van deze aanpak was samenwerken aan een Rotterdams voetbalklimaat waarin sportiviteit en respect centraal staan. Want dat zorgt voor nog meer plezier op en rond de velden! Binnen de Rotterdamse aanpak streven we naar een aanspreekcultuur en een eenduidig normen- en waardenbeleid voor de Rotterdamse voetbalclubs.
Wat was de meerwaarde voor verenigingen?
Onder het motto ‘zo doen we dat in Rotterdam’ werkten Rotterdamse voetbalverenigingen samen aan een veilig(er) sportklimaat. Verenigingen die zich aansloten bij de Rotterdamse aanpak werden door de KNVB en Rotterdam Sportsupport begeleid bij het realiseren van een veilig sportklimaat. Een procesbegeleider van de KNVB hielp verenigingen om doelen te stellen en acties op te zetten. De vereniging kon tijdens dit proces een beroep doen op de kennis van de pedagogisch adviseurs van Rotterdam Sportsupport. Zij boden ook hulp bij het kiezen van geschikte interventies en opleidingen. Bij getoonde inzet kon de vereniging bovendien aanspraak maken op borden met verenigingsregels voor langs het veld, op het sportpark, in de kantine en in de kleedkamer.
Het doel van deze aanpak: nog meer plezier op en rond de velden!
Waar werd binnen deze aanpak aan gewerkt?
De vereniging werkt met verenigingsregels en draagt deze actief uit
Het oprichten van een gedragscommissie (normen- en waardencommissie)
Het delen van kennis en ervaring tijdens een platformbijeenkomst
Aan de slag met handen schudden bij de start van (jeugd)wedstrijden
De vereniging werkt met richtlijnen om wangedrag te voorkomen
De vereniging werkt met richtlijnen bij wangedrag
Er worden afspraken gemaakt met andere verenigingen over risicowedstrijden
In een reeks columns delen vloggers Romy & Steef hun praktijkervaringen als train(st)er. Deze keer: Romy over de lessen die we kunnen halen uit Athlete A, een documentaire die gaat over het grootste misbruikschandaal binnen de (turn)sportwereld.
Beluister de column hier:
Of lees de column hier:
“Athlete A, de Netflix-documentaire waar je niet meer omheen kan, gaat over het grootste misbruikschandaal binnen de (turn)sportwereld. Een sportarts, die uiteindelijk veroordeeld is voor 300 jaar gevangenisstraf, kon jaren z’n gang gaan en misbruikte meer dan 500 meisjes en vrouwen. Soms zelfs terwijl de onwetende ouders in dezelfde ruimte waren. ‘Athlete A’ staat voor de eerste anonieme melder die haar verhaal deed. De USA Gymnastics (Amerikaanse Turnbond) faalde enorm in het nemen van actie. Zij zouden aangifte doen, zodat het slachtoffer dit niet zelf hoefde te doen. Die aangifte is nooit gedaan. Sterker: USA Gymnastics stopte het in de doofpot en het slachtoffer werd uit het Olympisch team gezet.
Door zich uit te spreken over het seksueel grensoverschrijdende gedrag van haar sportarts zorgde ‘Athlete A’ voor meer bewustzijn rondom dit onderwerp. Daardoor durfden honderden meisjes hun verhaal te doen. Aandacht voor seksueel grensoverschrijdend gedrag is belangrijk, want onwetendheid zorgt ervoor dat signalen niet of te laat gezien worden en plegers hun gang kunnen gaan. Onder seksueel grensoverschrijdend gedrag valt niet alleen aanranding of verkrachting, maar alles wat over iemand zijn/haar grens heen gaat. Dit kunnen ook ‘subtiele’ aanrakingen of opmerkingen zijn, die door de ander als ongewenst worden ervaren.
Awareness
In mijn column staat de ‘A’ voor ‘Awareness’. Awareness betekent bewustzijn. Misbruik beperkt zich namelijk niet tot Amerika, de turnwereld en/of de topsport. Dit gebeurt ook bij breedtesportverenigingen in Nederland. Hoe ziet dit er hier uit, wat zijn risicofactoren en hoe kan jij als bestuurder, trainer of ouder de kans op seksueel grensoverschrijdend gedrag zo klein mogelijk maken? In deze column beantwoord ik deze vragen.
Misbruikschandalen
De laatste jaren hoor je steeds meer over seksuele intimidatie en misbruik, ook in de sport. Niet alleen Athlete A maakt misbruik binnen de sport pijnlijk zichtbaar. Uit het onderzoek van Commissie De Vries naar seksuele intimidatie en misbruik binnen de sport in Nederland blijkt dat één op de acht sporters te maken krijgt met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Meer dan de helft daarvan is minderjarig.
Choqueren
Seksueel grensoverschrijdend gedrag gebeurt dus vaak. Te vaak. In contact met de verenigingen merk ik dat de cijfers hen choqueren. Ze hebben geen idee dat het zo vaak voorkomt en dat de kans op misbruik binnen de sport (te) groot is. Sinds ik als pedagoog op de verenigingen kom en mij meer in dit onderwerp verdiep, zie ik de risicofactoren die bij elke sportvereniging aanwezig zijn: afhankelijkheid, machtsverschillen en kwetsbare groepen.
In contact met de verenigingen merk ik dat de cijfers over seksueel grensoverschrijdend gedrag hen choqueren.
– Romy van der Heide –
Afhankelijkheid
Op ieder niveau is een speler in meer of mindere mate afhankelijk van zijn/haar trainer, of dit nou bij de grootste tennistalenten is of bij het vijfde jeugdelftal van de handbalvereniging om de hoek. Die afhankelijkheid herken ik als trainer ook. Ik bepaal hoeveel speelminuten mijn spelers krijgen, ik heb zelfs inspraak wanneer een speler naar een andere club gaat om hogerop te komen en ik kan spelers makkelijk aanraken wanneer ik iets uitleg of wil corrigeren. Over dat laatste ben ik goed gaan nadenken. Ik raak mensen namelijk snel aan, op verantwoorde plekken uiteraard, maar ik heb nooit aan één van mijn spelers gevraagd of ze het goed vinden als ik hen aanraak om bijvoorbeeld hun houding te corrigeren. Na dit besef ging ik met mijn spelers in gesprek over aanraken en hun en mijn grenzen. Het betekent namelijk niet dat we elke vorm van aanraken paniekerig moeten vermijden, maar het aangeven van je grenzen mag geen invloed hebben op meer of minder speelminuten of je kans op een plek in de selectie.
Kijk regelmatig kritisch naar of je jouw positie als trainer verantwoordelijk invult. Jij zorgt namelijk voor een veilig of onveilig sportklimaat voor jouw spelers en dat is een grote verantwoordelijkheid!
Machtsverschil
Die afhankelijkheid brengt automatisch ook een machtsverschil met zich mee. Machtsverhoudingen ontstaan bijvoorbeeld door verschil in leeftijd en positie (trainer/sporter, jongere/oudere sporter, ervaren/onervaren sporter, etc.). Dat er machtsverschillen zijn is niet meteen een probleem. Het is fijn om een oudere trainer op een groep te hebben staan. Bedenk maar eens wat er gebeurt als je een groep 8-jarigen door een andere 8-jarige laat trainen. Dat zorgt ook voor onveilige situaties. Het gaat er dus om op wat voor manier er wordt omgegaan met het machtsverschil.
Bij seksuele intimidatie en/of misbruik is altijd sprake van een machtsverschil tussen pleger en slachtoffer, waarbij de pleger misbruik maakt van zijn machtspositie. Blijf kritisch naar jezelf als trainer en wees als bestuur kritisch naar hoe jouw trainers voor de groep staan.
Kwetsbare groepen
Centrum Veilige Sport (CVS) werkt aan preventie van grensoverschrijdend gedrag en is in Nederland hét advies- en meldpunt wanneer iets misgaat. De meldingen die CVS binnen krijgt zijn nog maar het topje van de ijsberg. Naar schatting krijgt één op de acht sporters te maken met seksuele intimidatie. De meerderheid hiervan zijn kinderen onder de 16 jaar. Kinderen zijn, net als sporters met een beperking, LHBTI+ en topsporters extra kwetsbare groepen. Dat kan zijn omdat zij niet capabel zijn om zich te verweren, geen nee durven te zeggen tegen volwassenen of gewend zijn om over hun eigen grenzen te gaan.
Zeker (jonge) kinderen weten soms niet wat (on)gepast gedrag is. Zo gaf ik eens een groep jongens en meisjes training, waarin een meisje een shirtje droeg met pailletten die je twee kanten op kan vegen. Zo ontstonden verschillende printjes. Een jongetje vond dit erg interessant en wreef aan haar shirtje. Het meisje vertelde mij dat ze het niet leuk vond dat hij haar daar aanraakte. Het ging hier om kinderen van 6/7 jaar en de jongen raakte het meisje niet bewust op die plek aan. Maar zij gaf haar grenzen aan en dat dien je als trainer en medesporter altijd te respecteren, of er nou wel of geen kwade bedoelingen in het spel zijn of niet. Als trainer kun je zo’n moment aangrijpen om het onderwerp ‘grenzen’ binnen jouw spelersgroep te bespreken. Jouw vrijheid houdt op waar de ander zijn grens aangeeft. Dat is de basis om op een veilige en positieve manier met elkaar om te gaan.
Het meisje vertelde mij dat ze het niet leuk vond dat hij haar daar aanraakte.
– Romy van der Heide
Wat kun je doen?
Bij kwetsbare doelgroepen moet dus extra aandacht worden besteed aan veiligheid. Wat kan jij als trainer, ouder of bestuurder doen en welke lessen kunnen we uit Athlete A halen?”
Sta eens stil bij de relatie die je met je sporters hebt, hoe je omgaat met fysiek contact en hun privacy. Hanteer jij altijd het vier-ogen principe? Ga eens na in welke mate je je mengt in het privéleven van de sporter, denk aan volgen op social media.
Is het aanraken van je spelers nodig bij jouw sport? Ga hierover met elkaar in gesprek en vraag toestemming voordat je een speler aanraakt.
Wees je bewust van de meldplicht die je als begeleider hebt als het gaat om vermoedens en signalen van seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Vraag de vereniging welk beleid ze op dit onderwerp voeren, bijvoorbeeld hoe hun aannamebeleid eruit ziet, of trainers een VOG hebben en de gedragscode hebben besproken of zelfs hebben ondertekend. Kortom: wie geeft er training aan jouw kind?
Leer je kind zijn/haar grenzen aangeven en geef aan dat hij/zij altijd bij jou terecht kan als deze grenzen worden overschreden. Bij jonge kinderen kan dit bijvoorbeeld met het boekje ‘Nee is oké’
Maak vermoedens bespreekbaar. Geen harde aanwijzingen? Ook onderbuikgevoelens kun je bespreekbaar maken, bijvoorbeeld bij de Vertrouwenscontactpersoon van je club of sportbond of bij het Centrum Veilige Sport.
Zorg voor beleid op dit onderwerp: VOG, Gedragscode, vier-ogen beleid in kleedkamers, minstens één opgeleide, zichtbare vertrouwenscontactpersoon. Kortom: zorg voor een veilig sportklimaat. Meer info? Klik hier en hier.
Wees je bewust van de meldplicht die je als bestuurder (en jouw kaderleden) hebt als het gaat om (vermoedens van) seksuele intimidatie en/of misbruik.
En de belangrijkste les van Athlete A: stop vermoedens, klachten en geruchten niet in de doofpot, maar ga hier zorgvuldig mee om. Vraag hulp! Dit kan bij de sportbond of bij Centrum Veilige Sport.
Romy van der Heide is pedagogisch adviseur bij Rotterdam Sportsupport en actief als jeugdtrainster bij HC Delfshaven. Heb je vragen naar aanleiding van dit artikel? Neem dan contact op met Romy via r.vanderheide@rotterdamsportsupport.nl of bel naar 010 24 29 315. Bekijk hier de vlogs van Romy & Steef.
In een reeks columns delen vloggers Romy & Steef hun praktijkervaringen als train(st)er. Naar aanleiding van de actualiteit besteedt Romy in deze column aandacht aan grensoverschrijdend gedrag in de sport.
Beluister de column hier:
Of lees de column hier:
Grensoverschrijdend gedrag is gedrag waarmee de ander schade wordt toegebracht op fysiek, mentaal of emotioneel vlak. In mijn vorige column vertelde ik hier al wat over. Nu we ons steeds meer bewust zijn van mogelijk grensoverschrijdend gedrag willen veel trainers aan de slag om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen. Een mooie eerste stap is het bespreekbaar maken van persoonlijke grenzen.
Grensoverschrijdend gedrag kan opzettelijk zijn en daar moet iemand meteen mee stoppen, maar als trainer kan je ook onopzettelijk grensoverschrijdend gedrag vertonen. Je bent je hier dan niet bewust van. Om onopzettelijk grensoverschrijdend gedrag te voorkomen kun je als trainer twee dingen doen: erachter komen waar de grens van jouw individuele spelers ligt en zorgen voor ruimte en een veilige sfeer zodat spelers hun grenzen ook daadwerkelijk aan kunnen én durven geven. Door het gesprek met jouw spelers aan te gaan kom je achter hun grenzen en zorg je voor een veilige en open sfeer binnen je team. Maar hoe voer je zo’n gesprek?
Geen hogere wiskunde
Met je spelers een gesprek aangaan over grenzen kan spannend zijn, maar je hoeft geen ingewikkelde gesprekstechnieken te beheersen. Met onderstaande do’s en don’ts en een voorbeeld uit de praktijk heb je na het lezen van deze column genoeg handvatten zodat je aan het begin van het nieuwe seizoen het gesprek over grenzen en grensoverschrijdend gedrag met jouw spelers aan kunt gaan.
Bereid je gesprek voor. Denk na over wat je wil zeggen en hoe je het gaat zeggen. Dan voel je je zekerder en wordt je verhaal duidelijker.
Benoem dingen zoals ze zijn, ga vage omschrijvingen uit de weg.
Stel jezelf kwetsbaar op, vertel dat je geen superkrachten hebt waardoor je weet wat iedereen wel en niet prettig vindt, dus dat je je spelers nodig hebt om jou dat te leren.
Houd rekening met de leeftijd, denk daarbij aan de lengte van het gesprek, welke voorbeelden je geeft etc. Een gesprek met pubers voer je op een andere manier dan wanneer je 8-jarigen traint.
Laat de vertrouwenscontactpersoon aansluiten bij het gesprek, zodat je meteen kan vertellen dat iedereen ook altijd bij die persoon terecht kan.
Voorkom dat jij als enige aan het woord bent. Zorg voor interactie, vraag je spelers bijvoorbeeld wat ze van het gesprek vinden.
Je spelers vertellen dat ze hun grenzen aan mogen geven, maar geen opties bespreken over hoe dat te doen. Het onderwerp ‘grenzen aangeven’ kan nieuw zijn voor spelers, dus bedenk en bespreek met elkaar alle opties om je grenzen aan te geven.
Aan je spelers vragen of er weleens iemand over hun grens heen is gegaan. Dit is vaak een gevoelig onderwerp waarover een kind niet zomaar even vertelt, zeker niet in een groep. Deze informatie is voor het doel van dit gesprek ook niet relevant.
Het gesprek pas aangaan wanneer er sprake is geweest van grensoverschrijdend gedrag. Bijvoorbeeld wanneer je tijdens de turntraining een kind hebt moeten vangen en je hand per ongeluk op een verkeerde plek kwam. Zorg dat je aan het begin van het seizoen dit gesprek aangaat om een veilige en open sfeer te creëren. Dat zorgt er ook voor dat, wanneer er per ongeluk iets gebeurt, je ook makkelijker het gesprek aan kan gaan.
Ouders niet informeren dat jij grenzen aangeven belangrijk vindt en met je spelers hierover het gesprek aangaat. De communicatie met de ouders van jouw spelers is het hele seizoen door belangrijk. Ook over dit onderwerp. Zijn ouders geïnteresseerd en willen ze dit thuis ook bespreken? Verwijs hen dan naar het boekje ‘Nee is oké’.
Het gesprek in de praktijk
Zoals ik in mijn vorige column schreef raak ik snel iemand aan, maar ik realiseer mij dat niet iedereen dat altijd oké vindt. Aan het begin van het seizoen ga ik hierover met mijn spelers in gesprek. Dat ziet er zo uit:
De training begint en zoals altijd roep ik de groep bij elkaar in de dug-out. Ik vertel dat ik het wil hebben over grenzen en grensoverschrijdend gedrag. Ik leg uit dat iedereen anderen grenzen en voorkeuren heeft en dat niemand over jouw grenzen heen mag gaan, dat is namelijk grensoverschrijdend gedrag. Ik train een groep 11-jarigen dus als voorbeeld schets ik een situatie waarin een teamgenoot altijd een knuffel wil geven, maar jij daar geen zin in hebt. Ik vervolg mijn voorbeeld met uitleggen dat dat een grens is en ze hun teamgenoot mogen vertellen dat ze niet wil knuffelen, maar bijvoorbeeld een high five wil geven.
Dan haal ik het gesprek terug naar mezelf. Ik leg uit dat ik soms een speler aanraak om voeten goed te zetten of een arm om iemand heen sla als iemand verdrietig is. Ik vertel hen dat ik geen ‘superkrachten’ heb, dus dat ik het niet kan ruiken als iemand dat niet prettig vindt en ik wil dat ze het altijd aangeven als ze iets niet fijn vinden. Ik vind dat nooit stom of lastig, maar juist superstoer en fijn want ik heb hun hulp nodig. Vervolgens vraag ik mijn spelers op wat voor manieren je iemand kan wijzen op jouw grenzen en bedenken we met de groep een aantal manieren.
Uitproberen
De training na ‘het gesprek’ weigert één van je spelers jou opeens te groeten met een high five. Let op, want dit is het moment waarop jij jouw speler een waardevolle les kan leren! Na een gesprek over grenzen aangeven kan het voorkomen dat (vooral jonge) spelers gaan uittesten of je hun grenzen inderdaad wel respecteert. Dit doen ze vaak met iets onbenulligs. In zo’n situatie is het onverstandig om van je speler te verwachten het toch te doen, want ‘het is maar een high five’. Hiermee leer je je speler dat er toch over zijn grens mag worden gegaan. Dat is natuurlijk niet wat je met je gesprek heb willen bereiken. Geef het even de tijd. Spreek uit dat je wel verwacht dat de speler je wel komt groeten door gedag te komen zeggen. Die high five komt wel weer terug en dan heb je je speler een waardevolle les geleerd.
Met het bespreekbaar maken van persoonlijke grenzen heb je een belangrijke eerste stap gezet in het creëren van een veilig sportklimaat waarin kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen.
Luistertip
Naar aanleiding van de actualiteit is ook een podcast opgenomen over dit thema. Romy gaat samen met collega Maaike Tieman, clubkadercoach turnen, in gesprek over grensoverschrijdend gedrag in de sport. Wil je meer voorbeelden en handvatten om in je trainingen aan de slag te gaan met een veilig sportklimaat? Luister dan de podcast via Soundcloud, Spotify, Stitcher of iTunes.
Vragen?
Heb je naar aanleiding van deze column vragen of heb je hulp nodig? Óf ben je benieuwd wat je nog meer kunt doen om te werken aan een veilig sportklimaat? Neem dan contact op met Romy via r.vanderheide@rotterdamsportsupport.nl of bel naar 010 24 29 315. Bekijk hier de vlogs van Romy & Steef. Romy van der Heide is pedagogisch adviseur bij Rotterdam Sportsupport en actief als jeugdtrainster bij HC Delfshaven.
De sportpedagogen van Rotterdam Sportsupport dragen bij aan het kansrijk, veilig en gezond laten opgroeien van jeugd in Rotterdam. De pedagogen helpen trainers om opgroei- en opvoedproblematieken te herkennen en bespreekbaar te maken. Sommige problemen kunnen binnen de club worden opgelost en voor andere problemen kan, in overleg met ouders, ook extra expertise worden ingezet.
Na thuis en op school is de sportvereniging de derde plek waar kinderen de meeste tijd doorbrengen. Het regelmatige contact en de sociale context maken de sportvereniging bij uitstek een geschikte plek om bij te dragen aan de ontwikkeling van Rotterdamse jeugd.
Wat kunnen de sportpedagogen nog meer voor jouw vereniging betekenen?
We leggen de nadruk op het vroegtijdig ondersteunen van sportverenigingen. Hiermee willen we voorkomen dat we worden ingeschakeld als het al te laat is (bijvoorbeeld een geschorst of geroyeerd jeugdlid).
We ondersteunen vertrouwenscontactpersonen (VCP’ers) bij casussen en bij de positie, invulling en zichtbaarheid van de functie.
Ondersteunen van sportverenigingen bij hulpvragen over gedrag van spelers en groepsdynamiek.
Daarnaast organiseren we regelmatig (digitale) bijeenkomsten en scholingen. Een overzicht:
Gezien in 010? Geen kind buitenspel!
Opleiding tot VCP (zowel voor volwassenen als voor jeugd).
Intervisiebijeenkomsten voor VCP’ers.
Wie zijn de sportpedagogen van Rotterdam Sportsupport?
Seksueel misbruik, mentale of fysieke mishandeling. Het komt niet alleen voor in de turnsport en topsport, al lijkt het daar misschien wel op door de documentaire ‘Athlete A’ op Netflix en de verhalen die eerder in de media verschenen. Romy van der Heide (oud-pedagogisch adviseur) en Maaike Tieman (clubkadercoach turnen) gaan daarom in deze podcast in gesprek over grensoverschrijdend gedrag in de sport. Je luistert de podcast hieronder.
Start2Talk (1): Introductie
Dit is de eerste aflevering van een nieuwe podcastserie Start2Talk. De feiten liegen er niet om: uit onderzoek blijkt dat ruim 20% van de jeugdsporters in Nederland te maken heeft gehad met grensoverschrijdend gedrag, waarvan één op de acht sporters slachtoffer is van seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Seksueel grensoverschrijdend gedrag kan dus bij elke sportvereniging voorkomen. Voor slachtoffers is het vaak moeilijk om dit bespreekbaar te maken. Daarom slaan de steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht de handen ineen om het onderwerp bespreekbaar te maken in deze podcastserie. In de eerste aflevering trappen we af met Romy van der Heide, oud-pedagogisch adviseur bij Rotterdam Sportsupport, en Koen van Es, adviseur bij SportUtrecht.
Start2Talk (2): Omgaan met ongewenste situaties & preventief handelen
Een ongepast appje van een trainer, een hand op een ongewenste plek, een suggestieve opmerking, een foto gemaakt in de kleedkamer; seksueel grensoverschrijdend gedrag kent vele vormen. Herken jij het wanneer iemand binnen jouw vereniging te ver gaat en weet je hoe je hier vervolgens op moet anticiperen? Weet je bijvoorbeeld ook dat bestuurders en trainers verplicht zijn om vermoedens van seksuele intimidatie te melden?
In deze aflevering vertellen Folkert Steen (Coördinator Positieve Sportcultuur bij Werkgever Sportclubs Den Haag) en Maaike Pekelharing (Adviseur Sociale Veiligheid bij Gemeente Amsterdam en vertrouwenscontactpersoon bij KNGU en KNVB) hoe je moet handelen bij seksueel grensoverschrijdend gedrag en welke preventieve maatregelen je als vereniging kunt nemen. Een aantal kleine acties kunnen al van grote invloed zijn op het voorkomen van ongewenste situaties binnen jouw club.
Start2Talk (3): Grooming
In deze podcast staat het onderwerp ‘grooming’ centraal. Het is totaal geen leuk onderwerp maar belangrijk om er over te blijven praten en informatie te delen. Grooming is een zedenmisdrijf, wat helaas ook voorkomt in de sport. Het is een proces waarbij een dader het vertrouwen wint van een ander met het doel deze persoon seksueel te misbruiken door bijvoorbeeld aanranding, verkrachting of seksuele uitbuiting. Vaak zijn het kwetsbare kinderen die hier slachtoffer van worden.
Je vindt het belangrijk dat de vereniging een veilige plek is voor al de leden. Je wil graag aan de slag om ook bij jou op de vereniging een veilig sportklimaat te realiseren. Maar hoe pak je dit aan? Waar en met wie moet je beginnen? Daarvoor is het ‘Stappenplan Veilig sportklimaat’, zo kan je op een overzichtelijke manier een begin maken aan een veilig sportklimaat op jouw vereniging.
Het stappenplan
Aanleiding en doel(en) van een veilig sportklimaat op de club
Organisatie en borging
Stellen van prioriteiten en die koppelen aan een tijdspad
Draagvlak binnen het bestuur, bij vrijwilligers en de rest van de leden
Starten
Op deze pagina lees je een korte weergave van het stappenplan Veilig Sportklimaat. Het volledige stappenplan, met daarin alle gedetailleerde informatie, kun je rechtsboven downloaden.
1. Aanleiding en doel(en) van een veilig sportklimaat
Wat is binnen de vereniging de aanleiding om te starten met het werken aan een veilig sportklimaat? Waarom wil de vereniging hiermee aan de slag en wat wil je ermee bereiken? Het is belangrijk om, voordat je naar de andere stappen gaat, een duidelijke visie te hebben op wat een veilig sportklimaat voor jouw vereniging betekent. Het is goed om vooraf goed na te denken welk doel of welke doelen je als club hiermee nastreeft.
2. Organisatie en borging
Hoe wil je dit thema binnen de vereniging oppakken? In de meeste gevallen wordt ervoor gekozen om een werkgroep Veilig Sportklimaat op te zetten. Deze werkgroep verdiept zich in het thema en bekijkt op welke manier je er als club invulling aan gaat geven. De werkgroep kan tijdelijk van aard zijn, na de opstartfase kun je kijken of het mogelijk is om de taken bij een al bestaande commissie onder te brengen. Vaak blijft een dergelijke werkgroep bestaan of wordt er een Waarden- en Normencommissie opgericht, die zich echt alleen met het veilig sportklimaat bezighoudt.
3. Stellen van prioriteiten en koppelen aan een tijdspad
Een veilig Sportklimaat is heel breed en het is aan de vereniging om te bepalen aan welke maatregelen prioriteit wordt gegeven. Dat kan voor elke vereniging anders zijn. De maatregelen kunnen toegespitst worden op bijvoorbeeld sociale veiligheid (VOG-verklaringen voor vrijwilligers) of fysieke veiligheid (goede verlichting, veilige weg ernaar toe). Na het bepalen van de volgorde van prioriteiten, wordt uitgewerkt hoe ieder punt aangepakt wordt, wie hiervoor verantwoordelijk is en binnen welk tijdspad het wordt opgepakt.
4. Draagvlak bestuur, vrijwilligers en de rest van de leden
Als er besloten is wat en hoe de aanpak is, dan is het belangrijk om hier draagvlak voor te creëren. In eerste instantie binnen het bestuur. Mogelijk zijn ze vanaf de start betrokken, omdat zij de opdracht hebben verstrekt. Als het vanuit een aantal leden zelf komt, is het raadzaam om het bestuur zo vroeg mogelijk mee te nemen in het proces. Naast het bestuur moeten ook de leden op hoofdlijnen op de hoogte zijn van wat er gaat gebeuren.
5. Starten
Dit is waar het allemaal om draait: starten! De meeste vrijwilligers willen meteen aan de slag en resultaat bereiken, toch is het goed om voorgaande stappen eerst goed te doorlopen. Dat levert in een later stadium meer op. Dus, eerst met elkaar goed nadenken over wat je gaat doen, waarom je het gaat doen, wanneer je het gaat doen en met wie je het gaat doen.
Een veilig sportklimaat zorgt ervoor dat (jeugd)leden zich optimaal kunnen ontwikkelen binnen de vereniging. Wanneer jouw vereniging met en voor minderjarigen of mensen met een beperking werkt, adviseren wij om actief in zetten op deze sociale veiligheid. Het werken met het aanvragen van een VOG is een belangrijke stap in het sociaal veilig maken van de vereniging.
Verklaring Omtrent het Gedrag
Een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) is een verklaring van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Hieruit blijkt dat het gedrag uit het verleden van een persoon geen bezwaar oplevert voor het gevraagde doel. Dit is bijvoorbeeld het verkrijgen van een nieuwe baan of het werken met minderjarigen bij een sportvereniging. Een Verklaring Omtrent het Gedrag staat ook wel bekend als bewijs van goed gedrag.
Waarom is een VOG belangrijk?
Het is belangrijk dat iedereen, en met name minderjarigen en kwetsbare groepen, in een veilige omgeving kunnen sporten. Als sportvereniging, maar ook als sportbond, is het een plicht om maatregelen te nemen die bijvoorbeeld Seksuele Intimidatie kunnen voorkomen. Het werken met VOG’s is één van de mogelijke maatregelen.
Een VOG
Geeft meer zekerheid over het verleden van bijvoorbeeld (nieuwe) trainers, leiders, of verzorgers
Vermindert de kans dat personen, die eerder de fout in zijn gegaan een functie bij de sportvereniging kunnen uitoefenen.
Laat zien dat je de veiligheid van je leden serieus neemt
Aanvraag procedure
Voor sportverenigingen is er een landelijke regeling om VOG’s gratis aan te vragen. Het aanvragen van VOG’s voor vrijwilligers die direct of indirect met jeugd of verstandelijk beperkten werken, is vrij eenvoudig te realiseren. Direct zijn dit de trainers, coaches en verzorgers. Indirect het barpersoneel of de materiaalman. De vereniging kan zich hiervoor aanmelden. Om toegelaten te worden moet de vereniging aantonen over minimaal één preventieve maatregel omtrent een veilig sportklimaat te beschikken. Dit kan zijn verenigingsregels voor leden en bezoekers, een gedragscode voor trainers of een vertrouwenscontactpersoon. Het aanmelden voor de regeling en aanvragen van VOG’s gaat volledig digitaal en is overzichtelijk.
Lees in de handleiding hoe je de VOG’s gratis aanvraagt. Let op: met ingang van 1 juli 2021 is eHerkenning 2+ nodig om een VOG aan te vragen.
Het is belangrijk te monitoren welke VOG’s ook daadwerkelijk binnenkomen en hier actief achteraan te gaan wanneer VOG’s niet zijn ingeleverd. Is het voor een grote club teveel om in één keer te doen? Dan kan je ook kiezen voor stapsgewijs aanvragen: eerst bestuur en de jeugdtrainers, dan kampleiding, barpersoneel etc.
Draagvlak creëren bij de doelgroep
Neem vooral de doelgroep waar de VOG voor aangevraagd gaat worden mee in het proces waarom het zo belangrijk is dat de club dit gaat doen. Op die manier creëer je draagvlak en bewustwording bij de doelgroep. Dit kan je doen door:
Het goede voorbeeld te geven door als bestuur en bijvoorbeeld Normen & Waardencommissie als eerste een VOG aan te vragen
Onrust weg te nemen door voldoende uitleg te geven (‘krijg ik mijn VOG wel als ik een keer te hard gereden heb’)
Uit te leggen dat het ook ter bescherming van de trainer zelf is en een signaal naar nieuwe leden
Een (of meerdere) bijeenkomsten te organiseren waar informatie gegeven wordt met voldoende ruimte voor vragen en discussie. Klik hier voor meer informatie. Meer tips vind je in dit artikel.
Hulp nodig? Een pedagogisch adviseur van Rotterdam Sportsupport denkt graag met je mee over de invulling van een dergelijke avond of hoe je bij jou op de vereniging het invoeren van VOG’s het beste kunt aanpakken.
VOG, maar wat nog meer?
Naast het werken met VOG’s zijn er ook andere maatregelen die genomen kunnen worden om te werken aan een sociaal veilige vereniging en om de kans op bijvoorbeeld seksuele intimidatie en – misbruik te verkleinen. Denk aan een gedragscode en een aannamebeleid voor nieuwe vrijwilligers.
Verenigingsregels hebben is één. Maar verenigingsregels bij iedereen tussen de oren krijgen, is een ander verhaal. Hoe zorgt jouw vereniging ervoor dat iedereen de regels weet om een veilige en prettige omgeving te creëren voor spelers, vrijwilligers, supporters en bezoekers? Hoe voorkomt de club dat pas naar de regels wordt verwezen nádat een keer iets is misgegaan?
Handige tips
Het uitgangspunt: communiceer de verenigingsregels regelmatig op een positieve manier. Negen adviezen helpen daarbij:
Vermeld de regels op het inschrijfformulier en bespreek dit met de nieuwe leden en/of hun ouders. Geef de regels ook mee op papier, zodat ze deze thuis kunnen nalezen.
Bespreek de regels bij de intake van nieuwe vrijwilligers of leden. Leg ook uit waarom de vereniging deze regels heeft.
Organiseer aan het begin van het seizoen een leden- of ouderavond. De regels krijgen veel aandacht tijdens deze bijeenkomst. Besteed halverwege het seizoen nogmaals aandacht aan de regels.
Besteed in het clubblad en op de website regelmatig aandacht aan de regels. Laat bijvoorbeeld telkens een vrijwilliger uitleggen dat een bepaalde regel belangrijk is.
Hang borden met verenigingsregels op in de kantine, op het sportcomplex, langs de sportvelden en in de kleedkamer.
Breng de regels creatief in beeld op Facebook. Maak bijvoorbeeld foto’s die de regels uitbeelden of laat (jeugd)leden poseren met een bord waarop de regels staan vermeld.
Maak een leuk filmpje waarin (jeugd)leden de regels inspreken. Deel het filmpje vervolgens via de website, Facebook, Twitter en Instagram.
Informeer de tegenstander met een flyer waarin de regels zijn te lezen. De gastheer/vrouw of de coach van jouw vereniging kan deze flyer aan de coach van de tegenpartij overhandigen.
Spreek elkaar aan op naleving van de regels. Bestuurders, leden van de normen- en waardencommissie en vrijwilligers geven hierbij het goede voorbeeld.
Positief
Kies altijd voor een positieve benadering. Voorkom dat je belerend overkomt wanneer je communiceert over de regels. Ga uit van ieders goede bedoelingen. Het is niet nodig te dreigen met straffen. Kortom, creëer op een positieve manier begrip en draagvlak voor naleving van de regels.
Uitleggen
Leg uit waarom een regel is opgesteld. Dat leidt tot begrip. Iedereen beseft bijvoorbeeld dat de sporttassen in het tassenrek horen, omdat anders de vluchtroutes niet vrij zijn bij bijvoorbeeld brand. Na een uitleg onthouden mensen de regel ook beter dan wanneer je slechts zegt: ‘Het is verboden om je tas hier neer te zetten’. Plaats de uitleg bijvoorbeeld ook op de website en in het clubblad. Je kunt er ook op ingaan tijdens een presentatie of persoonlijk gesprek.
Gedeelde waarden
Iedereen wil een veilig clubhuis, een plezierige wedstrijd en een schone kleedkamer. Speel bij uitleg van regels in op deze ‘gedeelde waarden’. Zo heb je ook meteen een positieve insteek te pakken!
