Wat moet je doen bij een bloedneus? Waaraan herken je een hersenschudding? Het zijn vragen die vrijwilligers van verenigingen vaak aan Debby Verbeek stellen tijdens trainingen Eerste Hulp bij (Sport) Ongevallen. De instructrice van BHV Nieswaag zet de belangrijkste informatie voor je op een rij. Wist je trouwens dat clubs deelname aan deze en andere trainingen (deels) kunnen laten financieren via de Bijdrage Kaderopleidingen?
Wil een vereniging vrijwilligers een training Eerste Hulp bij (Sport) Ongevallen laten volgen? Rotterdam Sportsupport wijst clubs vaak op de expertise van BHV Nieswaag. Instructrice Debby Verbeek bezocht in de loop der tijd veel verenigingen. Speciaal voor de nieuwsbrief verzamelt zij de meestgestelde vragen over EHB(S)O én beantwoordt die.
Hoe kan ik een blessure voorkomen of in elk geval het risico erop verkleinen?
- Goede kleding en schoeisel
- Goede warming up en cooling down
- Trainingsschema om te voorkomen dat de doelstelling wordt geforceerd
- Voldoende drinken voor/tijdens en na sporten
- Eventueel tapen
- Steek voor deze zaken je licht op bij de trainer of fysiotherapeut. Soms heeft de vereniging een eigen fysiotherapeut.
Wat kan ik doen bij kramp tijdens het sporten?
- Probeer de kramp voorzichtig ‘los te schudden’
- Span de contraspier aan om de kramp eruit te krijgen. De contraspier is de spier die tegenwicht geeft aan de spier met kramp. Deze actie vergt voorzichtigheid. De contraspier wordt daarom aangespannen onder begeleiding van een trainer of fysiotherapeut.
Waaraan herken ik een hersenschudding?
Een hersenschudding is meestal het gevolg van een flinke botsing met een andere sporter of een val op het hoofd. Kenmerken:
- Pijn in hoofd
- Soms een bult op het hoofd
- Misselijkheid of zelfs braken
- Verwardheid
- Scheelzien
- Kan geen fel licht verdragen
- Bewustzijnsvermindering/bewustzijnsverlies
Een persoon met een hersenschudding moet naar de huisarts gaan. Bij bewusteloosheid wordt 112 gebeld om een ambulance te laten komen.
Wat moet ik doen wanneer een sporter een lichte verwonding heeft opgelopen op het veld?
- Meestal gaat het om schaafwonden
- De wond goed spoelen met water
- Ontsmetten met jodium. Gebruik bij voorkeur geen alcoholhoudende jodium, want die bijt.
- Afdekken van de wond om de hygiëne te waarborgen. De meeste sporters vinden afdekken vervelend, omdat pleisters of verbandmiddelen gaan vastzitten. Gebruik dan een niet verklevend gaas, zodat dit niet zo snel zal gebeuren. Dergelijk gaas is bijvoorbeeld te koop bij de drogist.
Wat moet ik doen bij een bloedneus?
Bij een spontane bloedneus:
- Eerst voorzichtig laten snuiten (schone en droge neus creëren)
- Daarna tien minuten dichtknijpen op de neusvleugels
- Houd het hoofd rechtop. Dit is de zogeheten schrijfhouding.
Bij een bloedneus veroorzaakt door letsel, zoals een klap of botsing, en bij een bloedneus als gevolg van eventuele bloedverdunners:
- Niet laten snuiten
- Zeer voorzichtig op de neusvleugels dichtknijpen
- Houd het hoofd rechtop. Dit is de zogeheten schrijfhouding.
- Altijd naar de huisarts gaan
Wat doe ik bij een verzwikte enkel?
- Pas de ICE-regel toe. ICE staat voor: immobiliseren, compressie, elevatie. Immobiliseren betekent dat de geblesseerde sporter niet meer mag wandelen en bijvoorbeeld plaatsneemt op een stoel. Compressie houdt in dat er drukverband wordt aangebracht, maar alleen als zeker is dat het om een verzwikte enkel gaat. Elevatie betekent dat de enkel omhoog wordt gehouden.
- Doe eventueel de schoen uit. Vraag de geblesseerde eerst de veters los te maken. Als daardoor de pijn fors toeneemt, houdt hij zijn schoen aan. Bij twijfel blijft de speler zijn schoen dragen en wordt professionele hulp gezocht.
- ‘ICE’ staat natuurlijk ook voor koelen. Dat doe je met een coldpack of icepack. Bevestig hieromheen een doek om bevriezing van de huid te voorkomen.
Wat moet ik doen bij een botbreuk?
- Het betreffende lichaamsdeel altijd onbeweeglijk houden
- Bij een breuk van bijvoorbeeld de arm, kan dit lichaamsdeel worden ondersteund met een driekante doek, ofwel een mitella. Het is ook mogelijk dat het slachtoffer dit lichaamsdeel zelf ondersteunt. Let in elk geval op de onbeweeglijkheid, de arm mag bijvoorbeeld niet bengelen.
- Het slachtoffer gaat naar een professionele hulpverlener
- Bij breuken in het onderlijf en bij vermoeden van wervelbreuken, altijd het aangetaste lichaamsdeel onbeweeglijk houden en 112 bellen voor een ambulance
Wat doe ik als iemand oververhit raakt?
Een oververhitting kent drie fasen: hittekramp, hittestuwing en hitteberoerte. Hittekramp is de beginfase en milder dan hittestuwing. Bij het laatste heeft het slachtoffer bijvoorbeeld al veel vocht verloren. Hitteberoerte is het ernstigst en levensbedreigend.
Bij hittekramp en hittestuwing:
Het slachtoffer is warm, heeft spierkrampen en voelt zich moe en slap. Soms kan hij ook bleek en koud aanvoelen of is er een snelle hartslag. Er is sprake van te veel vocht- en zoutverlies.
- Naar koele plaats brengen
- Verwijder overbodige kleding
- Laat het slachtoffer drinken, bijvoorbeeld sportdrank of bouillon. Geef geen alcohol!
- Rusten / laten liggen
- Onderneem actie als er stoornissen zijn in de vitale functies, zoals ademhaling, bewustzijn en bloedsomloop
- Als er geen verbetering optreedt, schakel je professionele hulp in
Bij een hitteberoerte:
Het slachtoffer heeft een hete, droge huid. Hij kan verward/onrustig of zelfs bizar gedrag vertonen. Toenemende sufheid is een teken van een bewustzijnsdaling en naderende bewusteloosheid. Het slachtoffer kan ook toevallen/trekkingen krijgen.
- Breng het slachtoffer naar een koele plaats
- Actief afkoelen met bijvoorbeeld natte lakens. Eventueel een ventilator op het slachtoffer richten
- Geen drinken geven als het bewustzijn is verstoord
- Onderneem actie als er stoornissen zijn in de vitale functies, zoals ademhaling, bewustzijn en bloedsomloop
- Bel 112 voor een ambulance