Polarisatie, radicalisering en extremisme. Het zijn termen die steeds vaker opduiken in de media. Wat kun je als vereniging doen bij (vermoedens van) deze gedragingen? In dit artikel helpen we je op weg.
Radicali-wat? Waar hebben we het eigenlijk over?
In de eerste plaats is het goed om te weten wat de termen polarisatie, radicalisering en extremisme eigenlijk betekenen. Radicalisering is de overkoepelende term voor polarisatie en extremisme. Het houdt in dat een persoon of groep in toenemende mate opvattingen heeft die spanningen opleveren met de democratische rechtsorde (grondrecht/principes/regels in de maatschappij) of daar zelfs haaks op staan. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Voorbeelden hiervan zijn polarisatie en extremisme.
Bij polarisatie is er sprake van het ‘wij-zij denken’. Dit betekent dat mensen recht tegenover elkaar komen te staan vanwege een ander gedachtegoed. Mogelijke verschillen waardoor polarisatie ontstaat, zijn bijvoorbeeld etnische verschillen, religieuze verschillen en de gedachten over links- en rechts georiënteerde politieke partijen.
Het kan ook zo zijn dat één of meerdere personen doelbewust de wet overtreedt om zijn/haar idealen na te streven. We spreken dan van extremisme. Dit kan voorkomen in gewelddadige vorm zoals mishandeling, maar ook in niet-gewelddadige vorm, zoals het systematisch verspreiden van ‘haat’.
Oké, en hoe kan ik dat herkennen op mijn vereniging?
Helaas is er geen checklist voor de signalen die kunnen duiden op radicalisering. Dit omdat er niet is vastgesteld welke gedragingen er nu precies toe kunnen leiden. De weg naar radicalisering is een proces en kan door vele zaken ontstaan en doorgroeien. Wel heeft het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zes signalen op haar website staan die zorgelijk zouden kunnen zijn:
- Isolatie van familie en oude vrienden, maar wel omgaan met een nieuw netwerk om zich heen.
- Bezoeken van websites, social media groepen of bijeenkomsten met zorgelijke opvattingen.
- Intensief bezig zijn met een nieuwe identiteit aannemen m.b.t. een andere ideologie of religie.
- Gedachten en uitspraken van ‘wij-zij’ gedachten.
- Extreem spijbelgedrag of het beëindigen van studie, sport of werk.
- Onlangs een ingrijpende gebeurtenis meegemaakt.
Andere risicofactoren zijn psychopathologie (psychosociale problemen, gedragsproblemen) en een instabiele leefsituatie. Denk daarbij aan een ontwricht gezin, werk- of huisvestingsproblemen en drank- en/of drugsgebruik. Ook blijkt dat jongeren meer radicaliseren dan andere leeftijdsgroepen.
Wat doe ik als ik vermoedens heb van radicalisering op mijn vereniging?
Goede vraag! Radicalisering kan zorgen voor een onveilige situatie, dus het is goed om te weten wat te doen bij vermoedens. Bedenk of het verstandig is om met deze persoon zelf in gesprek te gaan of dat er nog niet-radicale personen om hem/haar heen zijn die dat eventueel ook zouden kunnen doen. Een niet-radicaal netwerk is een beschermende factor voor radicalisering.
Stel je besluit in gesprek te willen gaan met deze persoon. Probeer dan verbinding te maken en ook te behouden. Het is ook aan te raden om diegene niet af te wijzen op zijn/haar uitspraken. Dit vergroot namelijk de kans dat diegene niet meer in gesprek wil en dat hij/zij zich misschien zelfs gesterkt voelt in de eigen gedachten.
Eenmaal vermoedens van radicalisering? Probeer die persoon nog enige tijd in de gaten te houden wanneer je vermoedens niet meteen bevestigd worden. Het proces van radicalisering gaat met ‘ups’ en ‘downs’. Wanneer men zich weer gesterkt voelt in deze gedachtegang, dan zal het gedrag extremer worden. Komt er informatie op hen af dat het tegendeel laat zien? Dan kan het zijn dat het proces van radicalisering even wat minder op de voorgrond komt, terwijl bij bevestiging weer meer naar voren kan komen. Dit proces kan een aantal maanden tot zelfs een aantal jaren duren.
Professionele hulp of advies
Worden jouw vermoedens groter of worden ze bevestigd? De Gemeente Rotterdam heeft een Meld- en Adviespunt Radicalisering (MAR). Neem contact met hen op door te bellen naar het telefoonnummer 06 23 66 03 86 of door te mailen naar mar@rotterdam.nl. Lees hier meer.
Je kunt ook het landelijke adviesnummer bellen op dit thema. Het Landelijk Steunpunt Extremisme (LSE) bieden professionele hulp. Deze hulpverleners zijn telefonisch bereikbaar via 088-2080800 en per e-mail op info@hetlse.nl. Je kunt ook altijd de pedagogen van Rotterdam Sportsupport hierover benaderen. Wij denken met je mee!
Bianca Hamstra
pedagogisch adviseur