In een reeks columns delen vloggers Romy & Steef hun praktijkervaringen als train(st)er. Deze keer: Romy over een van de weinige plekken waar kinderen nog fysieke ontmoetingen hebben met andere volwassenen dan hun ouders: de sportvereniging.

Luister de column hier

Of lees de column hier

“We leven in een vreemde en onzekere tijd. Deze periode heeft impact op iedereen. Natuurlijk ook op jou, mentaal en misschien zelfs fysiek. Waarschijnlijk merk je het op je werk, binnen je gezin, familie en/of vriendenkring. Toch kom jij elke week opdagen en geef je training aan jouw spelers. Een welkome afleiding voor de kinderen of jongeren, en misschien ook wel voor jouzelf.

Rol train(st)er

Corona en de steeds wisselende maatregelen hebben ook impact op jouw spelers. Scholen open en weer dicht, al maanden geen competitie, binnensporten die wel en niet doorgaan, de impact op het gezin en daar komt nu ook nog eens de onrust van de rellen bij.
Met het sluiten van de scholen ben jij als train(st)er vaak een van de weinige andere volwassene, buiten ouders/verzorgers, die de kinderen/jongeren regelmatig in het echt zien. Hun docent zien ze natuurlijk alleen nog achter hun scherm. Dat maakt jouw rol als trainer nu nog groter en belangrijker. Meer dan ooit ben je, juist nu, een mede-opvoeder en stabiel persoon in het leven van jouw spelers.

“Met het sluiten van de scholen ben jij als train(st)er vaak een van de weinige andere volwassene, buiten ouders/verzorgers, die de kinderen/jongeren regelmatig in het echt zien.”

Individuele aandacht

Kinderen en jongeren hebben behoefte om tijdens het sporten hun energie kwijt te raken, maar ook om over de huidige situatie te praten. Ze hebben nu nog meer behoefte aan individuele aandacht en interesse vanuit volwassenen. Je bent dus nóg belangrijker geworden in het leven van je spelers! Je geeft niet alleen meer training, want nu is het belangrijk dat je oog hebt voor het individu en het gesprek met je spelers aangaat. Dat gesprek aangaan kan moeilijk zijn. Hieronder daarom een aantal tips:

1. Voer het gesprek zowel in groepsverband als individueel.
2. Plan voorafgaand aan de training hiervoor wat extra ruimte in.
3. Stel open vragen: ‘Hoe gaat het?’ i.p.v. ‘Gaat het goed?’ op die laatste vraag krijg je vaak een vlugge ‘ja hoor’ en valt het gesprek snel stil.
4. Vermijd suggestieve vragen ‘je vind het zeker niet leuk dat de scholen dicht zijn?’ bij dit soort vragen leg je het antwoord al in de mond. ‘De scholen zijn dicht, wat vind je daar van?’ is bijvoorbeeld een betere vraag.
5. Vraag door! Neem geen genoegen met het eerste antwoord. Geeft een kind aan dat het goed gaat, vraag dan door: ‘Wat gaat er allemaal goed?’ en ‘Welke dingen gaan misschien minder goed?’
6. Vermijd waarom-vragen. Stel liever hoe-vragen. Dan kom je namelijk geïnteresseerd, open en onbevooroordeeld over.

Vragen die je kunt stellen om een gesprek te beginnen (en vraag door!):

1. Hoe gaat het?
2. Hoe vind je het om thuis je schoolwerk te doen?
3. Hoe helpen je ouders bij het schoolwerk?
4. Wat doe je na je schoolwerk?
5. Hoe ziet je gezin eruit? Wie zijn er allemaal thuis?
6. Wat hebben jullie meegekregen van de rellen?
7. Wat voor gevoel geeft jou dat?
8. Welke andere hobby’s/passies heb je?

Vertrouwenscontactpersoon

Belangrijk: heb je het gevoel dat het niet goed gaat met een van jouw spelers? Neem dan contact op met de vertrouwenscontactpersoon (VCP) binnen jouw vereniging. Hij of zij kan je helpen om de situatie in kaart te brengen en samen kunnen jullie zoeken mogelijkheden om je speler te helpen. Geen VCP aanwezig? Neem dan contact op met een van de pedagogisch adviseur van Rotterdam Sportsupport. Heb je zorgen om de thuissituatie? Lees deze column dan nog eens.     
En nog een laatste tip: betrek ook de ouders bij de gesprekken die je hebt! Bel de ouders eens op om te vragen hoe de thuissituatie is en koppel eens terug hoe het met hun kind gaat op de vereniging. Jouw rol als trainer is hierin ontzettend belangrijk!”

Eerder verschenen columns:

• “Jij zou een goede zijn om dit team te trainen” (Steef)
• “Kennis hebben van de groep waarvoor je staat, maakt het geven van een training leuker” (Romy)
• “Wees je bewust van de cultuur en identiteit van een vereniging (Steef)
• “Blijf oog houden voor de praktijk” (Steef)
• “Athlete A: Misbruik beperkt zich niet tot Amerika, de turnwereld en topsport” (Romy)
• “Regeren is vooruitzien: werk jij planmatig toe naar het nieuwe seizoen?” (Steef)
• “Stimuleer kinderen hun grenzen aan te geven” (Romy)
• “Goede afspraken maken is de basis voor een goed seizoen” (Steef)
• “Kan hij nou niet één minuut stilstaan en luisteren?!” (Romy)
• “Geef jonge sporters gedurende het seizoen de ruimte om zichzelf te ontwikkelen” (Steef)
• Hoe creëer je een veilig sportklimaat voor iemand die uit de kast wil komen?” (Romy)
• “Het trainen van je eigen kind: hoe pak je dat aan?” (Steef)
• “Welke stap zet jij om een kind te helpen?” (Romy)
• “Trainen in de coronaperiode: waardevolle bagage voor de toekomst” (Steef)
• “Willen versus moeten: jij kan als train(st)er het verschil maken” (Steef)

In een reeks columns delen vloggers Romy & Steef hun praktijkervaringen als train(st)er. Deze keer: Romy over kindermishandeling en de onderbuikgevoelens die dit kan geven bij train(st)ers.

Luister de column hier:

Of lees de column hier:

“Het is deze week (16-22 november) de Week tegen Kindermishandeling. Ieder kind dat zich thuis onveilig voelt, is er namelijk één te veel. Het is daarom belangrijk dat de omgeving van het kind signalen van (vermoedens van) mishandeling serieus neemt en hun zorgen deelt zodat het kind en het gezin geholpen kunnen worden. Maar dit kan best spannend zijn. Moet jij als trainer/trainster je hier wel mee bemoeien? Misschien weet je niet zeker of er iets mis is met je speler/speelster, dus je laat het maar even voor wat het is…

In deze column lees je wat je op een laagdrempelige manier kunt doen, want als trainer zie je jouw spelers vaak en speel je een belangrijke rol in hun leven. Maar je bent geen hulpverlener.

Onveilige thuissituatie
Per jaar zijn in Nederland ongeveer 120.000 kinderen slachtoffer van kindermishandeling. Dat is 2,5 keer het stadion De Kuip vol met kinderen. Dat komt neer op één kind per twee sportteams, en dat is veel. Dus ook bij jou in het team kan een speler zitten met een onveilige thuissituatie. Maar hoe weet je dat?

Bij het herkennen van kindermishandeling maken wij onderscheid tussen ‘weten’ en ‘voelen’. Het weten, of bijna zeker weten, gebeurt vaak na concrete signalen: veel blauwe plekken, regelmatig geen eten bij zich hebben, het niet betalen van de contributie, niet passende en kapotte kleding hebben of heel angstig zijn.

“Per jaar zijn in Nederland ongeveer 120.000 kinderen slachtoffer van kindermishandeling. Dat is 2,5 keer het stadion De Kuip vol met kinderen. Dat komt neer op één kind per twee sportteams.”

Helaas gebeurt het zelden dat signalen zo concreet zijn dat je er niet meer om heen kan. Veel vaker gebeurt het dat je als trainer een gevoel hebt dat iets niet klopt. Je kan je vinger niet goed om zere plek leggen, maar je voelt dat er ‘iets’ speelt. Dit soort onderbuikgevoelens zijn lastig te verwoorden, waardoor ik vaak zie gebeuren dat op basis van onderbuikgevoelens geen actie ondernomen wordt. Dat is zonde, want we willen dat een kind en het gezin geholpen kunnen worden voordat het erger wordt. Maar wat kan jij als trainer met zo’n onderbuikgevoel doen? Je wil toch niemand vals beschuldigen?

Vertrouwenscontactpersoon
Het is belangrijk om te weten dat onderbuikgevoelens wel zeker ergens vandaan komen, het gevoel is alleen lastiger te duiden. Gelukkig kan iemand daarbij helpen. Veel verenigingen hebben namelijk een vertrouwenscontactpersoon (VCP) bij wie je terecht kunt om je zorgen te bespreken. Samen met jou kijkt hij/zij op wat voor manier jullie de zorgsignalen concreter kunnen maken en wat eventuele volgende stappen kunnen zijn. Je kan de signalen zelfs bespreken zonder de naam van de speler te noemen. Heeft jouw vereniging geen VCP? Dan kun je altijd contact opnemen met mij of met mijn collega Marco van de Geer (zie contactgegevens onderaan de pagina).

Nu je weet dat je al op een laagdrempelige manier je zorgen bespreekbaar kan maken bij de VCP of bij Marco of bij mij, wil ik afsluiten met een vraag: Ga eens na of je dit seizoen, of afgelopen seizoenen, weleens zo’n onderbuik gevoel hebt gehad bij één van je spelers/speelsters? Een gevoel van ‘hier klopt iets niet’ of ‘ik hou die speler of speelster wat meer in de gaten’. Zo ja: welke stap zet jij om het kind te helpen?!”

Ondersteuning
Rotterdam Sportsupport organiseert verschillende cursussen om mensen op te leiden tot vertrouwenscontactpersoon (VCP). Ook hebben we scholingen om de kennis van de trainers, coaches en andere vrijwilligers rondom (zorg)signalen te vergroten. Heb je interesse in dit thema of ons overige aanbod over veilig sportklimaat? Laat het ons dan weten. Stuur een e-mail naar of m.vandegeer@rotterdamsportsupport.nl (voor de clubs op Zuid en de buitengebieden) of naar r.vanderheide@rotterdamsportsupport.nl (voor de clubs in Noord) of bel naar 010 24 29 315. We komen graag met je  contact!  

Eerder verschenen columns:

• “Jij zou een goede zijn om dit team te trainen” (Steef)
• “Kennis hebben van de groep waarvoor je staat, maakt het geven van een training leuker” (Romy)
• “Wees je bewust van de cultuur en identiteit van een vereniging (Steef)
• “Blijf oog houden voor de praktijk” (Steef)
• “Athlete A: Misbruik beperkt zich niet tot Amerika, de turnwereld en topsport” (Romy)
• “Regeren is vooruitzien: werk jij planmatig toe naar het nieuwe seizoen?” (Steef)
• “Stimuleer kinderen hun grenzen aan te geven” (Romy)
• “Goede afspraken maken is de basis voor een goed seizoen” (Steef)
• “Kan hij nou niet één minuut stilstaan en luisteren?!” (Romy)
• “Geef jonge sporters gedurende het seizoen de ruimte om zichzelf te ontwikkelen” (Steef)
• Hoe creëer je een veilig sportklimaat voor iemand die uit de kast wil komen?” (Romy)
• “Het trainen van je eigen kind: hoe pak je dat aan?” (Steef)

De sportpedagogen van Rotterdam Sportsupport dragen bij aan het kansrijk, veilig en gezond laten opgroeien van jeugd in Rotterdam. De pedagogen helpen trainers om opgroei- en opvoedproblematieken te herkennen en bespreekbaar te maken. Sommige problemen kunnen binnen de club worden opgelost en voor andere problemen kan, in overleg met ouders, ook extra expertise worden ingezet.

Na thuis en op school is de sportvereniging de derde plek waar kinderen de meeste tijd doorbrengen. Het regelmatige contact en de sociale context maken de sportvereniging bij uitstek een geschikte plek om bij te dragen aan de ontwikkeling van Rotterdamse jeugd.

Wat kunnen de sportpedagogen nog meer voor jouw vereniging betekenen?

• We leggen de nadruk op het vroegtijdig ondersteunen van sportverenigingen. Hiermee willen we voorkomen dat we worden ingeschakeld als het al te laat is (bijvoorbeeld een geschorst of geroyeerd jeugdlid).
• We ondersteunen vertrouwenscontactpersonen (VCP’ers) bij casussen en bij de positie, invulling en zichtbaarheid van de functie.
• Ondersteunen van sportverenigingen bij hulpvragen over gedrag van spelers en groepsdynamiek.

Daarnaast organiseren we regelmatig (digitale) bijeenkomsten en scholingen. Een overzicht:

• Gezien in 010? Geen kind buitenspel!
• Opleiding tot VCP (zowel voor volwassenen als voor jeugd).
• Intervisiebijeenkomsten voor VCP’ers.

Wie zijn de sportpedagogen van Rotterdam Sportsupport?

-Marco van de Geer | Rotterdam-Zuid en de buitengebieden | E: m.vandegeer@rotterdamsportsupport.nl, T: 010 24 29 315.

– Bianca Hamstra | Rotterdam-Noord, Rozenburg en de buitengebieden | E: b.hamstra@rotterdamsportsupport.nl, T: 010 24 29 315.

Een jeugdlid dat zich terugtrekt, kinderen die regelmatig geen passende sportkleding hebben of altijd onder grote druk lijken te staan. Zorgsignalen op de vereniging gaan verder dan alleen fysieke klachten, zoals blauwe plekken of lichaamswonden. Als vrijwilliger (bijvoorbeeld trainer, barmedewerker of bestuurder) en ouder op een sportvereniging zie je veel kinderen. Af en toe gebeuren er dingen waarbij je een vreemd gevoel krijgt of denkt: gaat dat wel helemaal goed?

Het signaleren van zorgsignalen is misschien niet het meest gezellige onderwerp, maar wel ontzettend belangrijk. Als vrijwilliger in de sport speel je namelijk een belangrijke rol in het leven van een kind of jongere. Juist als het bij een kind of jongere (op school of thuis) even niet zo lekker gaat. Weet je dan waar je met deze signalen terecht kunt? Met de juiste (h)erkenning maak jij het verschil!

Sportpedagogen

Op een toegankelijke en interactieve manier leren de pedagogisch adviseurs van Rotterdam Sportsupport je de signalen van opgroei- en opvoedproblemen herkennen en kom je erachter wat de route is naar de juiste hulp. Wil je meer weten? De gebiedsconsulent van jouw vereniging brengt je graag in contact met de juiste pedagogisch adviseur.

Als vrijwilliger (trainer, leider, barmedewerker of bijvoorbeeld bestuurder) en ouder op een sportvereniging zie je veel kinderen. Elke week staan ze bij je op het veld of in de zaal. Af en toe zie je dan dingen gebeuren waarvan je denkt ‘gaat dat nou wel helemaal goed?’. Dit zijn zorgsignalen. Kinderen die regelmatig geen schone sportkleding hebben, niet hebben ontbeten, kinderen die er verwaarloosd uitzien, onder te grote druk lijken te staan of dingen zeggen waarvan je schrikt. Of je hoort hoe een ouder tegen zijn kind praat en daar maak je je zorgen over. 

Acute zorgen

Is een (thuis-)situatie zo onvelig dat je een jeugdlid niet naar huis wilt laten gaan? Bel dan direct Politie 112 of 0800-8844 of Veilig Thuis 0800-2000. Deze nummers zijn gratis en 24 uur per dag bereikbaar. Zij helpen jou bij de te nemen stappen en nemen de zorg van je over. 
 
Zijn er acute zorgen specifiek met betrekking tot seksueel misbruik? Bel dan direct naar 0900-8844 en vraag naar de zedenpolitie. Zij kunnen jou snel en passend adviseren.  

Feiten 

• jaarlijks zijn ruim 200.000 mensen in Nederland slachtoffer van huiselijk geweld 
• per jaar zijn zo’n 120.000 jeugdigen, tussen 0-17 jaar, slachtoffer van kindermishandeling, dit is ± 2,5 keer een volle Kuip en komt neer op 1 leerling per klas. Dus,statistisch gezien, ook een kind per twee elftallen! 
• in 58% is er sprake van gezinsverband: vooral jonge kinderen zijn vaak getuige van geweld 
• 50-80 jeugdigen overlijden per jaar aan de gevolgen van kindermishandeling 
• de meest voorkomende vorm van kindermishandeling is psychische verwaarlozing, deze vorm is ook meteen het meest lastig te herkennen 

Onderbuikgevoel of twijfels 

Je ziet het, je vraagt je af of het wel normaal is of maakt je zorgen, maar wat moet je er verder mee? Je vraagt je af of je het wel goed gezien hebt en zal je wel geloofd worden? Hoort het niet gewoon bij de cultuur, overdrijf je niet? Je wilt het zeker niet erger maken door je er teveel mee te bemoeien, iets over te zeggen of een (valse) beschuldiging te doen. 

Vaak kiezen vrijwilligers ervoor om nog even af te wachten of om het zelf een beetje op te lossen, door bijvoorbeeld het kind wat eten of een schoon shirt te geven. Dit is goed bedoeld, maar het gedrag of de signalen die jou zorgen baart, zijn vaak tekenen dat het thuis niet lekker gaat. Bijvoorbeeld: wanneer jij het kind voor de wedstrijd een boterham geeft, lost dit niet de financiële problemen en stress van de ouders op en uiteindelijk dus ook niet de problemen van het kind. 

Naast bovenstaande voorbeelden kun je bijvoorbeeld ook denken aan veel afmelden voor trainingen vanwege ziek zijn, maar ook een negatief zelfbeeld of heel vaak lang blijven hangen op de club. Ook kan gedrag tegenover andere kinderen/jongeren of tegenover volwassenen opvallen door bijvoorbeeld pestgedrag, seksueel getinte opmerkingen of extreem bang zijn voor beschadigen of verliezen van spullen. Ook al is opvallend gedrag niet exact te benoemen, maar geeft het wel een onderbuikgevoel, dan is er reden genoeg om dit bespreekbaar te maken met een vertrouwenscontactpersoon op de club of door contact op te nemen met één van de pedagogisch adviseurs van Rotterdam Sportsupport.

Ervaring leert dat wanneer zorgen op de juiste manier worden besproken met een ouder/ verzorger, deze vaak heel blij zijn dat er aandacht is voor hun kind en er eventueel hulp ingeschakeld kan worden. 

Wat kun je doen bij middelgrote of lichte zorgsignalen? 

Zoals hierboven genoemd bel je bij acute zorgsignalen meteen Politie of Veilig Thuis. Maar wat doe je als het kind of het gezin niet in acuut gevaar verkeerd maar jij je wel zorgen maakt?  

Wat je wilt, is dat het kind en de ouder(s)/verzorger(s) geholpen worden als dat nodig is. Maar wat kan jij als vrijwilliger/trainer of ouder van een vriendje hier in doen? Zoek uit of de vereniging een vertrouwenscontactpersoon (VCP) heeft. Deze is vaak op de website te vinden. Heeft de vereniging geen VCP, bel dan voor advies naar een van de pedagogisch adviseurs van Rotterdam Sportsupport of naar Veilig thuis, dit kan ook anoniem. 

Bij een VCP of pedagogisch adviseur kun je je zorgen bespreken. Tijdens dit gesprek spiegel je je bevindingen en kijk je samen wat eventuele vervolgstappen kunnen zijn. Weet dat dit niet betekent dat er een melding bij Veilig Thuis wordt gedaan en het kind uit huis wordt geplaatst. 

Ondersteuning van Rotterdam Sportsupport 

Heeft de vereniging geen VCP, voelt het niet prettig om bij hem/haar aan te klopppen of ben je een VCP en weet je niet goed hoe verder te handelen na een zorgmelding of een vermoeden van kindermishandeling en/of huiselijkgeweld? Neem dan contact op met een van de pedagogisch adviseurs van Rotterdam Sportsupport, dit kan voor elke zorg, groot of klein. Ook als je het niet zeker weet maar een ‘onderbuik gevoel’ hebt. De pedagogisch adviseur luistert naar jouw verhaal en kijkt samen met jou naar de mogelijkheden.  

Wil je als vereniging je vrijwilligers extra ondersteunen in het herkennen van zorgsignalen van kindermishandeling en/of huiselijk geweld? Dan biedt Rotterdam Sportsupport een cursus ‘Signaleren kun je leren’ aan op de vereniging, waar je in één avond op een laagdrempelige manier leert hoe je signalen van kindermishandeling en/of huiselijkgeweld kunt herkennen en hoe je vervolgens kunt handelen.