Polarisatie, radicalisering en extremisme. Het zijn termen die steeds vaker opduiken in de media. Wat kun je als vereniging doen bij (vermoedens van) deze gedragingen? In dit artikel helpen we je op weg.   

Radicali-wat? Waar hebben we het eigenlijk over?

In de eerste plaats is het goed om te weten wat de termen polarisatie, radicalisering en extremisme eigenlijk betekenen. Radicalisering is de overkoepelende term voor polarisatie en extremisme. Het houdt in dat een persoon of groep in toenemende mate opvattingen heeft die spanningen opleveren met de democratische rechtsorde (grondrecht/principes/regels in de maatschappij) of daar zelfs haaks op staan. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Voorbeelden hiervan zijn polarisatie en extremisme.

Bij polarisatie is er sprake van het ‘wij-zij denken’. Dit betekent dat mensen recht tegenover elkaar komen te staan vanwege een ander gedachtegoed. Mogelijke verschillen waardoor polarisatie ontstaat, zijn bijvoorbeeld etnische verschillen, religieuze verschillen en de gedachten over links- en rechts georiënteerde politieke partijen.

Het kan ook zo zijn dat één of meerdere personen doelbewust de wet overtreedt om zijn/haar idealen na te streven. We spreken dan van extremisme. Dit kan voorkomen in gewelddadige vorm zoals mishandeling, maar ook in niet-gewelddadige vorm, zoals het systematisch verspreiden van ‘haat’.

Oké, en hoe kan ik dat herkennen op mijn vereniging?

Helaas is er geen checklist voor de signalen die kunnen duiden op radicalisering. Dit omdat er niet is vastgesteld welke gedragingen er nu precies toe kunnen leiden. De weg naar radicalisering is een proces en kan door vele zaken ontstaan en doorgroeien. Wel heeft het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zes signalen op haar website staan die zorgelijk zouden kunnen zijn:

• Isolatie van familie en oude vrienden, maar wel omgaan met een nieuw netwerk om zich heen.
• Bezoeken van websites, social media groepen of bijeenkomsten met zorgelijke opvattingen.
• Intensief bezig zijn met een nieuwe identiteit aannemen m.b.t. een andere ideologie of religie.
• Gedachten en uitspraken van ‘wij-zij’ gedachten.
• Extreem spijbelgedrag of het beëindigen van studie, sport of werk.
• Onlangs een ingrijpende gebeurtenis meegemaakt.

Andere risicofactoren zijn psychopathologie (psychosociale problemen, gedragsproblemen) en een instabiele leefsituatie. Denk daarbij aan een ontwricht gezin, werk- of huisvestingsproblemen en drank- en/of drugsgebruik. Ook blijkt dat jongeren meer radicaliseren dan andere leeftijdsgroepen.

Wat doe ik als ik vermoedens heb van radicalisering op mijn vereniging?

Goede vraag! Radicalisering kan zorgen voor een onveilige situatie, dus het is goed om te weten wat te doen bij vermoedens. Bedenk of het verstandig is om met deze persoon zelf in gesprek te gaan of dat er nog niet-radicale personen om hem/haar heen zijn die dat eventueel ook zouden kunnen doen. Een niet-radicaal netwerk is een beschermende factor voor radicalisering.  

Stel je besluit in gesprek te willen gaan met deze persoon. Probeer dan verbinding te maken en ook te behouden. Het is ook aan te raden om diegene niet af te wijzen op zijn/haar uitspraken. Dit vergroot namelijk de kans dat diegene niet meer in gesprek wil en dat hij/zij zich misschien zelfs gesterkt voelt in de eigen gedachten.

Eenmaal vermoedens van radicalisering? Probeer die persoon nog enige tijd in de gaten te houden wanneer je vermoedens niet meteen bevestigd worden. Het proces van radicalisering gaat met ‘ups’ en ‘downs’. Wanneer men zich weer gesterkt voelt in deze gedachtegang, dan zal het gedrag extremer worden. Komt er informatie op hen af dat het tegendeel laat zien? Dan kan het zijn dat het proces van radicalisering even wat minder op de voorgrond komt, terwijl bij bevestiging weer meer naar voren kan komen. Dit proces kan een aantal maanden tot zelfs een aantal jaren duren.

Professionele hulp of advies

Worden jouw vermoedens groter of worden ze bevestigd? De Gemeente Rotterdam heeft een Meld- en Adviespunt Radicalisering (MAR). Neem contact met hen op door te bellen naar het telefoonnummer 06 23 66 03 86 of door te mailen naar mar@rotterdam.nl. Lees hier meer.

Je kunt ook het landelijke adviesnummer bellen op dit thema. Het Landelijk Steunpunt Extremisme (LSE) bieden professionele hulp. Deze hulpverleners zijn telefonisch bereikbaar via 088-2080800 en per e-mail op info@hetlse.nl. Je kunt ook altijd de pedagogen van Rotterdam Sportsupport hierover benaderen. Wij denken met je mee!

De cijfers liegen er niet om; de Nederlandse jongeren hebben het mentaal steeds zwaarder. Ieder jaar stijgen de cijfers óf blijven de cijfers van suïcide onder jongeren gelijk t.o.v. een jaar eerder. Zeker de eenzaamheid tijdens de coronacrisis heeft de jongeren geen goed gedaan. Iedere dag overlijden er in Nederland vijf mensen aan zelfmoord. Wat kun je als vereniging betekenen voor jongeren die worstelen met suïcidale gedachten?

Het verenigingsleven is belangrijk voor ‘echt’ contact!   

Sociale contacten en de bevestiging van leeftijdsgenoten zijn voor jongeren heel belangrijk. Het geeft meer realiteitszin dan veel zaken die zij online tegenkomen, waar eerder een ideaalbeeld wordt geschetst dan de realiteit. Jongeren hebben zich hier aan vastgehouden tijdens de coronacrisis, waardoor het zelfbeeld lager is geworden. Er wordt niet voldaan aan het beeld dat social media schetsen. Het is voor jongeren hun waarheid geworden. Dit is waar zij (in hun ogen) aan moeten voldoen. Lees hier meer over de invloed van social media op het zelfbeeld van jongeren.

Op de vereniging kunnen jongeren weer ‘echt’ communiceren met elkaar. Daarom zijn de sport- en scoutingverenigingen zo belangrijk voor deze doelgroep. Als bestuurder of trainer kun je wellicht (zorg)signalen herkennen wanneer jongeren in contact zijn met elkaar of met jou bij aanwezigheid op de vereniging. Maar juist ook de afwezigheid kan iets zeggen.

Wat te doen bij (vermoedens van) gedachten aan suïcide?

Het allerbelangrijkste om te weten: vragen naar de gedachten helpt. Het is een onderwerp dat erg zwaar is en wat men ook uit de weg kan gaan om deze reden. Echter, het blijkt dat het onderwerp bespreekbaar maken ertoe kan leiden dat deze persoon zijn of haar gedachten uitspreekt, waardoor je iemand verder kunt helpen. Jouw reactie is daarbij ook van belang. Oordeel niet, maar vraag uit waardoor het komt dat deze gedachten spelen. Vervolgens kan een gevoelsreflectie helpen, waardoor degene zich gehoord voelt in zijn/haar gevoel en gedachten.

Er is ook een gratis online training beschikbaar, die je inzichten geeft over hoe een dergelijk gesprek te voeren. Wat doe je bijvoorbeeld als degene vraagt deze informatie tussen jullie te houden? De training ‘In gesprek met een jongere’ wordt aangeboden door 113 zelfmoordpreventie.

Professionele hulp inschakelen

Bij het onderwerp suïcide raden wij aan altijd contact op te nemen met 113 zelfmoordpreventie. De hulpverleners zijn professionals op dit zeer gevoelige onderwerp. Daarnaast kan Rotterdam Sportsupport jou verder helpen met hoe je hiermee omgaat. Vragen hierover? Neem dan contact op met jouw gebiedsconsulent. We helpen je graag verder!

In een reeks columns delen vloggers Romy & Steef hun praktijkervaringen als train(st)er. Deze keer: Romy over kindermishandeling en de onderbuikgevoelens die dit kan geven bij train(st)ers.

Luister de column hier:

Of lees de column hier:

“Het is deze week (16-22 november) de Week tegen Kindermishandeling. Ieder kind dat zich thuis onveilig voelt, is er namelijk één te veel. Het is daarom belangrijk dat de omgeving van het kind signalen van (vermoedens van) mishandeling serieus neemt en hun zorgen deelt zodat het kind en het gezin geholpen kunnen worden. Maar dit kan best spannend zijn. Moet jij als trainer/trainster je hier wel mee bemoeien? Misschien weet je niet zeker of er iets mis is met je speler/speelster, dus je laat het maar even voor wat het is…

In deze column lees je wat je op een laagdrempelige manier kunt doen, want als trainer zie je jouw spelers vaak en speel je een belangrijke rol in hun leven. Maar je bent geen hulpverlener.

Onveilige thuissituatie
Per jaar zijn in Nederland ongeveer 120.000 kinderen slachtoffer van kindermishandeling. Dat is 2,5 keer het stadion De Kuip vol met kinderen. Dat komt neer op één kind per twee sportteams, en dat is veel. Dus ook bij jou in het team kan een speler zitten met een onveilige thuissituatie. Maar hoe weet je dat?

Bij het herkennen van kindermishandeling maken wij onderscheid tussen ‘weten’ en ‘voelen’. Het weten, of bijna zeker weten, gebeurt vaak na concrete signalen: veel blauwe plekken, regelmatig geen eten bij zich hebben, het niet betalen van de contributie, niet passende en kapotte kleding hebben of heel angstig zijn.

“Per jaar zijn in Nederland ongeveer 120.000 kinderen slachtoffer van kindermishandeling. Dat is 2,5 keer het stadion De Kuip vol met kinderen. Dat komt neer op één kind per twee sportteams.”

Helaas gebeurt het zelden dat signalen zo concreet zijn dat je er niet meer om heen kan. Veel vaker gebeurt het dat je als trainer een gevoel hebt dat iets niet klopt. Je kan je vinger niet goed om zere plek leggen, maar je voelt dat er ‘iets’ speelt. Dit soort onderbuikgevoelens zijn lastig te verwoorden, waardoor ik vaak zie gebeuren dat op basis van onderbuikgevoelens geen actie ondernomen wordt. Dat is zonde, want we willen dat een kind en het gezin geholpen kunnen worden voordat het erger wordt. Maar wat kan jij als trainer met zo’n onderbuikgevoel doen? Je wil toch niemand vals beschuldigen?

Vertrouwenscontactpersoon
Het is belangrijk om te weten dat onderbuikgevoelens wel zeker ergens vandaan komen, het gevoel is alleen lastiger te duiden. Gelukkig kan iemand daarbij helpen. Veel verenigingen hebben namelijk een vertrouwenscontactpersoon (VCP) bij wie je terecht kunt om je zorgen te bespreken. Samen met jou kijkt hij/zij op wat voor manier jullie de zorgsignalen concreter kunnen maken en wat eventuele volgende stappen kunnen zijn. Je kan de signalen zelfs bespreken zonder de naam van de speler te noemen. Heeft jouw vereniging geen VCP? Dan kun je altijd contact opnemen met mij of met mijn collega Marco van de Geer (zie contactgegevens onderaan de pagina).

Nu je weet dat je al op een laagdrempelige manier je zorgen bespreekbaar kan maken bij de VCP of bij Marco of bij mij, wil ik afsluiten met een vraag: Ga eens na of je dit seizoen, of afgelopen seizoenen, weleens zo’n onderbuik gevoel hebt gehad bij één van je spelers/speelsters? Een gevoel van ‘hier klopt iets niet’ of ‘ik hou die speler of speelster wat meer in de gaten’. Zo ja: welke stap zet jij om het kind te helpen?!”

Ondersteuning
Rotterdam Sportsupport organiseert verschillende cursussen om mensen op te leiden tot vertrouwenscontactpersoon (VCP). Ook hebben we scholingen om de kennis van de trainers, coaches en andere vrijwilligers rondom (zorg)signalen te vergroten. Heb je interesse in dit thema of ons overige aanbod over veilig sportklimaat? Laat het ons dan weten. Stuur een e-mail naar of m.vandegeer@rotterdamsportsupport.nl (voor de clubs op Zuid en de buitengebieden) of naar r.vanderheide@rotterdamsportsupport.nl (voor de clubs in Noord) of bel naar 010 24 29 315. We komen graag met je  contact!  

Eerder verschenen columns:

• “Jij zou een goede zijn om dit team te trainen” (Steef)
• “Kennis hebben van de groep waarvoor je staat, maakt het geven van een training leuker” (Romy)
• “Wees je bewust van de cultuur en identiteit van een vereniging (Steef)
• “Blijf oog houden voor de praktijk” (Steef)
• “Athlete A: Misbruik beperkt zich niet tot Amerika, de turnwereld en topsport” (Romy)
• “Regeren is vooruitzien: werk jij planmatig toe naar het nieuwe seizoen?” (Steef)
• “Stimuleer kinderen hun grenzen aan te geven” (Romy)
• “Goede afspraken maken is de basis voor een goed seizoen” (Steef)
• “Kan hij nou niet één minuut stilstaan en luisteren?!” (Romy)
• “Geef jonge sporters gedurende het seizoen de ruimte om zichzelf te ontwikkelen” (Steef)
• Hoe creëer je een veilig sportklimaat voor iemand die uit de kast wil komen?” (Romy)
• “Het trainen van je eigen kind: hoe pak je dat aan?” (Steef)

De sportpedagogen van Rotterdam Sportsupport dragen bij aan het kansrijk, veilig en gezond laten opgroeien van jeugd in Rotterdam. De pedagogen helpen trainers om opgroei- en opvoedproblematieken te herkennen en bespreekbaar te maken. Sommige problemen kunnen binnen de club worden opgelost en voor andere problemen kan, in overleg met ouders, ook extra expertise worden ingezet.

Na thuis en op school is de sportvereniging de derde plek waar kinderen de meeste tijd doorbrengen. Het regelmatige contact en de sociale context maken de sportvereniging bij uitstek een geschikte plek om bij te dragen aan de ontwikkeling van Rotterdamse jeugd.

Wat kunnen de sportpedagogen nog meer voor jouw vereniging betekenen?

• We leggen de nadruk op het vroegtijdig ondersteunen van sportverenigingen. Hiermee willen we voorkomen dat we worden ingeschakeld als het al te laat is (bijvoorbeeld een geschorst of geroyeerd jeugdlid).
• We ondersteunen vertrouwenscontactpersonen (VCP’ers) bij casussen en bij de positie, invulling en zichtbaarheid van de functie.
• Ondersteunen van sportverenigingen bij hulpvragen over gedrag van spelers en groepsdynamiek.

Daarnaast organiseren we regelmatig (digitale) bijeenkomsten en scholingen. Een overzicht:

• Gezien in 010? Geen kind buitenspel!
• Opleiding tot VCP (zowel voor volwassenen als voor jeugd).
• Intervisiebijeenkomsten voor VCP’ers.

Wie zijn de sportpedagogen van Rotterdam Sportsupport?

-Marco van de Geer | Rotterdam-Zuid en de buitengebieden | E: m.vandegeer@rotterdamsportsupport.nl, T: 010 24 29 315.

– Bianca Hamstra | Rotterdam-Noord, Rozenburg en de buitengebieden | E: b.hamstra@rotterdamsportsupport.nl, T: 010 24 29 315.

Als vrijwilliger (trainer/coach, bestuurder of barmedewerker) op een sportvereniging zie je veel kinderen. Elke week staan ze bij je op het veld, in de zaal of op het scouting terrein. Het kan zijn dat je iets ziet gebeuren waarvan je denkt ‘gaat dat nou wel helemaal goed?’. Dit zijn zorgsignalen. Kinderen die regelmatig geen schone sportkleding hebben, niet hebben ontbeten, kinderen die er verwaarloosd uitzien, onder te grote druk lijken te staan of dingen zeggen waarvan je schrikt. Of je hoort hoe een ouder/verzorger tegen zijn kind praat en daar maak je je zorgen over. Zomaar wat voorbeelden van waar je je zorgen over zou kunnen maken.

Onderbuikgevoel of twijfels 

Je ziet het, je vraagt je af of het wel normaal is of maakt je zorgen, maar wat moet je er verder mee? Je vraagt je af of je het wel goed gezien hebt en zal je wel geloofd worden? Hoort het niet gewoon bij de cultuur, overdrijf je niet? Je wilt het zeker niet erger maken door je er teveel mee te bemoeien, iets over te zeggen of een (valse) beschuldiging te doen. 

Vaak kiezen vrijwilligers ervoor om nog even af te wachten of om het zelf een beetje op te lossen, door bijvoorbeeld het kind wat eten of een schoon shirt te geven. Dit is goed bedoeld, maar het gedrag of de signalen die jou zorgen baren, zijn daarmee niet opgelost. Het gaat vaak om iets dat structureel aangepakt moet gaan worden. Bijvoorbeeld: wanneer jij het kind voor de wedstrijd een boterham geeft, lost dit niet de financiële problemen en stress van de ouders op en uiteindelijk dus ook niet de problemen van het kind. 

Naast bovenstaande voorbeelden kun je bijvoorbeeld ook denken aan veel afmelden voor trainingen vanwege ziek zijn, maar ook een negatief zelfbeeld of heel vaak lang blijven hangen op de club. Ook kan gedrag tegenover andere kinderen/jongeren of tegenover volwassenen opvallen door bijvoorbeeld pestgedrag, seksueel getinte opmerkingen of extreem bang zijn voor beschadigen of verliezen van spullen. Ook al is opvallend gedrag niet exact te benoemen, maar geeft het wel een onderbuikgevoel, dan is er reden genoeg om dit bespreekbaar te maken met een vertrouwenscontactpersoon op de club of door contact op te nemen met één van de pedagogisch adviseurs van Rotterdam Sportsupport.

Ervaring leert dat wanneer zorgen op de juiste manier worden besproken met een ouder/ verzorger, deze vaak heel blij zijn dat er aandacht is voor hun kind en er eventueel hulp ingeschakeld kan worden. 

Wat kun je doen bij middelgrote of lichte zorgsignalen? 

Zoals hierboven genoemd bel je bij acute zorgsignalen meteen Politie of Veilig Thuis. Maar wat doe je als het kind of het gezin niet in acuut gevaar verkeerd maar jij je wel zorgen maakt?  

Wat je wilt, is dat het kind en de ouder(s)/verzorger(s) geholpen worden als dat nodig is. Maar wat kan jij als vrijwilliger/trainer of ouder van een vriendje hier in doen? Zoek uit of de vereniging een vertrouwenscontactpersoon (VCP) heeft. Deze is vaak op de website te vinden. Heeft de vereniging geen VCP, bel dan voor advies naar een van de pedagogisch adviseurs van Rotterdam Sportsupport of naar Veilig thuis, dit kan ook anoniem. 

Bij een VCP of pedagogisch adviseur kun je je zorgen bespreken. Tijdens dit gesprek spiegel je je bevindingen en kijk je samen wat eventuele vervolgstappen kunnen zijn. Weet dat dit niet betekent dat er een melding bij Veilig Thuis wordt gedaan en het kind uit huis wordt geplaatst. 

Acute zorgen

Is een (thuis-)situatie zo onveilig dat je een jeugdlid niet naar huis wil laten gaan? Bel dan direct Politie 112 of 0800-8844 of Veilig Thuis 0800-2000. Deze nummers zijn gratis en 24 uur per dag bereikbaar. Zij helpen jou bij de te nemen stappen en nemen de zorg van je over. 
 
Zijn er acute zorgen specifiek met betrekking tot seksueel misbruik? Bel dan direct naar 0900-8844 en vraag naar de zedenpolitie. Zij kunnen jou snel en passend adviseren.  

Feiten 

• jaarlijks zijn ruim 200.000 mensen in Nederland slachtoffer van huiselijk geweld 
• per jaar zijn zo’n 120.000 jeugdigen, tussen 0-17 jaar, slachtoffer van kindermishandeling, dit is ± 2,5 keer een volle Kuip en komt neer op 1 leerling per klas. Dus,statistisch gezien, ook een kind per twee elftallen! 
• in 58% is er sprake van gezinsverband: vooral jonge kinderen zijn vaak getuige van geweld 
• 50-80 jeugdigen overlijden per jaar aan de gevolgen van kindermishandeling 
• de meest voorkomende vorm van kindermishandeling is psychische verwaarlozing, deze vorm is ook meteen het meest lastig te herkennen 

Ondersteuning van Rotterdam Sportsupport 

Nu je bovenstaande feiten kent, zul je je ervan bewust geworden zijn dat een kind geholpen zou kunnen worden wanneer jij je zorgen deelt. Problemen komen vaker voor dan je denkt. Maak het dus bespreekbaar! In eerste instantie kun je jouw zorgen delen met de VCP van de vereniging.  

Heeft de vereniging geen VCP, voelt het niet prettig om bij hem/haar aan te kloppen of ben je een VCP en weet je niet goed hoe verder te handelen na een zorgmelding of een vermoeden van kindermishandeling en/of huiselijk geweld? Neem dan contact op met een van de pedagogisch adviseurs van Rotterdam Sportsupport, dit kan voor elke zorg, groot of klein. Ook als je het niet zeker weet maar een ‘onderbuik gevoel’ hebt. De pedagogisch adviseur luistert naar jouw verhaal en kijkt samen met jou naar de mogelijkheden.  

Wil je als vereniging je vrijwilligers extra ondersteunen in het herkennen van zorgsignalen van kindermishandeling en/of huiselijk geweld? Dan biedt Rotterdam Sportsupport een cursus ‘Signaleren kun je leren’ aan op de vereniging, waar je in één avond op een laagdrempelige manier leert hoe je signalen van kindermishandeling en/of huiselijk geweld kunt herkennen en hoe je vervolgens kunt handelen.